Αποτίμηση της πανδημίας – δύο αξιόπιστες προτάσεις

 

 ΠΡΩΤΗ ΠΡΟΤΑΣΗ: Yuval Noah Harari: Lessons from a year of Covid

 

 

O διάσημος συγγραφέας παρουσιάζει με την οξυδερκή του ματιά τα συμπεράσματα μετά από ένα πανδημικό χρόνο.Και τα παρουσιάζει έτσι που μοιάζουν σαν αβίαστες σκέψεις, σαν ιδέες που κι εμείς θα μπορούσαμε να έχουμε σκεφτεί. Αυτό είναι και το χάρισμά του στα βιβλία του ως σήμερα.

Ιδιαίτερο ενδιαφέρον έχουν τα τρία συμπεράσματα στα οποία συνοψίζει το σκεπτικό του: 1. Η σωτήρια παρουσία του ψηφιακού κόσμου στην πανδημία τον κάνει ταυτόχρονα πιο απαραίτητο από ποτέ να μην καταρρεύσει. 2. Οι πολιτικοί παγκοσμίως απέτυχαν σε όλα: να αντιληφθούν την κρίση, να επενδύσουν στη δημόσια υγεία, να συνεργαστούν μεταξύ τους. Κυρίως όμως στο να αποδεχτούν πως καμία πανδημία δεν μπορεί να αναχαιτισθεί χωρίς ισχυρό δημόσιο σύστημα υγείας.  3. Παγκόσμια επιτήρηση και συνεργασία στην πρόληψη σε επίπεδο χωρών είναι τα προαπαιτούμενα για ένα ευοίωνο μέλλον.

εδώ το πρωτότυπο κείμενο:

Yuval Noah Harari: Lessons from a year of Covid

 

κι εδώ μία σύνοψη στα ελληνικά:

Γιουβάλ Νώε Χαράρι για τον έναν χρόνο πανδημίας - «Τα εργαλεία ήταν εκεί, αλλά συχνά έλειπε η πολιτική σοφία»

ΔΕΥΤΕΡΗ  ΠΡΟΤΑΣΗ: “ΠΑΡΟΝΤΕΣ”

O Γιώργος Αυγερόπουλος είναι πασίγνωστος στις ηλικίες 30+ για τις εξαιρετικές δουλειές του εδώ και 20 χρόνια με τον Εξάντα και τα AGORA I και ΙΙ. Είναι εντυπωσιακό πόσο άγνωστος είναι στις μικρότερες ηλικίες. Τώρα είναι μια ευκαιρία κάποιοι να τον θυμηθούν κι άλλοι να τον ανακαλύψουν. Αύριο ξεκινάνε οι online προβολές του νέου ντοκιμαντέρ, που επιμελήθηκε εν μέσω πανδημίας και απογυμνώνει τα κλισέ ερωτήματα από την υποκειμενική τους θεώρηση, αποκαθηλώνει τους τηλεοπτικούς ήρωες-ηγέτες και τις πολιτικές τους, και τελικά δίνει τροφή για σκέψη για τη μετα-covid εποχή. Οι προβολές ξεκινούν από αύριο (parontes.imedd.org)

 

Ντοκιμαντέρ “ΠΑΡΟΝΤΕΣ” (Ελλάδα, 2021, 83 min.) σκην. Γιώργος Αυγερόπουλος

Μια αποτύπωση σε βάθος, σε κάθε πτυχή της ζωής μας, πολιτική, οικονομική και κοινωνική, των επιπτώσεων της πανδημίας, με μια καταγραφή άμεση – τη στιγμή ακριβώς που συμβαίνει, μέσα από πολλές και διαφορετικές αποκλειστικές μαρτυρίες και ιστορίες.

Σχεδόν έναν χρόνο μετά το ξέσπασμα της πανδημίας στην Ελλάδα, το iMEdD και η SmallPlanet, παρουσιάζουν τη νέα ταινία ντοκιμαντέρ του Γιώργου Αυγερόπουλου με τίτλο «Παρόντες». Η ταινία ξεδιπλώνεται με φόντο το δημόσιο σύστημα υγείας, παρατηρώντας σε βάθος χρόνου τους επιφανείς πρωταγωνιστές της διαχείρισης της πανδημίας, αλλά και τους αφανείς ήρωές της. Πολιτικές αποφάσεις και παρασκηνιακοί χειρισμοί μπαίνουν στο μικροσκόπιο και αντιπαρατίθενται με τις μάχες όσων σηκώνουν καθημερινά το βάρος των επιπτώσεων της νέας κρίσης. Ο Αυγερόπουλος μέσα από την ελληνική εμπειρία, αναδεικνύει μια οικουμενική πραγματικότητα, θέτοντας κρίσιμα ερωτήματα για τη νέα μετα-Covid εποχή που βρίσκεται ήδη εδώ.

 

ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ ΠΡΟΒΟΛΩΝ

12/03/2021
21:00
ONLINE
parontes.imedd.org
Ανοιχτή στο κοινό

13/03/2021
17:00,  20:00 και 23:00 
ONLINE
parontes.imedd.org
Ανοιχτή στο κοινό

(και λοιπές ημέρες)  

ΓΙΩΡΓΟΣ ΑΥΓΕΡΟΠΟΥΛΟΣ

Ο Γιώργος Αυγερόπουλος είναι Έλληνας δημιουργός ντοκιμαντέρ και δημοσιογράφος.
Γεννήθηκε στην Αθήνα το 1971. Σπούδασε δημοσιογραφία και εργάστηκε ως πολεμικός ανταποκριτής στο Σεράγεβο, την Κροατία, το Κόσσοβο, το Ιράκ και το Αφγανιστάν.
Το 2000 δημιούργησε τη σειρά ντοκιμαντέρ Εξάντας που μεταδιδόταν από την ελληνική τηλεόραση για 13 συναπτά έτη. Ντοκιμαντέρ της σειράς προβλήθηκαν από δεκάδες διεθνή δίκτυα και διακρίθηκαν σε κινηματογραφικά φεστιβάλ διαφόρων χωρών.
Σήμερα ο Γιώργος Αυγερόπουλος συνεργάζεται κυρίως με δίκτυα του εξωτερικού. Συνολικά έχει υπογράψει περισσότερα από 100 κοινωνικοπολιτικά ντοκιμαντέρ, γυρισμένα σε περίπου 50 χώρες, και έχει τιμηθεί με δεκάδες διεθνή βραβεία και διακρίσεις σε κινηματογραφικά φεστιβάλ σε όλο τον κόσμο.

 

ΣΗΜΕΙΩΜΑ ΣΚΗΝΟΘΕΤΗ

Η διαχείριση της πανδημίας στην Ελλάδα, έχει ένα ιδιαίτερο χαρακτηριστικό που καθιστά αυτή την ιστορία μοναδική. Πρόκειται για μια χώρα η οποία καλείται να αντιμετωπίσει αυτή τη νέα, τρίτη κατά σειρά κρίση μετά την οικονομική και το προσφυγικό, χωρίς να έχει προλάβει ακόμα να επουλώσει τις πληγές που της προκάλεσαν 10 χρόνια νεοφιλελεύθερων πολιτικών σκληρής λιτότητας.

Έτσι, από αυτή την «τοπική» ιστορία αναδεικνύεται η τεράστια συζήτηση που έχει ήδη ξεκινήσει παγκοσμίως και από τα αριστερά και από τα δεξιά: Ότι η νεοφιλελεύθερη σχολή σκέψης που κυριάρχησε στις κοινωνίες μας τις τελευταίες τέσσερις δεκαετίες δεν λειτουργεί. Ότι η «παντοδύναμη αγορά» δεν μπορεί να δώσει καμία λύση σε τέτοιες κρίσεις. Ότι οι ανισότητες εντάθηκαν με την πανδημία. Ότι ο Βασιλιάς εν τέλει ήταν γυμνός.

Πρέπει να κατανοήσουμε τα μαθήματα που μας δίνει η πανδημία, ώστε να φτιάξουμε έναν καλύτερο κόσμο. Το οφείλουμε στα εκατομμύρια των ανθρώπων που χάθηκαν.

Γιώργος Αυγερόπουλος

 

 

 

Ένα ταξίδι πάνω από τη Γη…

Time lapse sequences of photographs taken by the crew of expeditions
28 & 29 onboard the International Space Station from August to October,
2011

Shooting locations in order of appearance:

1. Aurora Borealis Pass over the United States at Night
2. Aurora Borealis and eastern United States at Night
3. Aurora Australis from Madagascar to southwest of Australia
4. Aurora Australis south of Australia
5. Northwest coast of United States to Central South America at Night
6. Aurora Australis from the Southern to the Northern Pacific Ocean
7. Halfway around the World
8. Night Pass over Central Africa and the Middle East
9. Evening Pass over the Sahara Desert and the Middle East
10. Pass over Canada and Central United States at Night
11. Pass over Southern California to Hudson Bay
12. Islands in the Philippine Sea at Night
13. Pass over Eastern Asia to Philippine Sea and Guam
14. Views of the Mideast at Night
15. Night Pass over Mediterranean Sea
16. Aurora Borealis and the United States at Night
17. Aurora Australis over Indian Ocean
18. Eastern Europe to Southeastern Asia at Night

ΣΤΙΣ ΣΕΛΙΔΕΣ ΤΩΝ YOUTUBE, VIMEO, ΜΠΟΡΕΙΤΕ ΝΑ ΤΑ ΑΠΟΛΑΥΣΕΤΕ ΚΑΙ ΣΕ HIGH DEFINITION.

Εδουάρδο Γκαλεάνο: O Φόβος εξουσιάζει

“Θυμάμαι ότι τον καιρό της εξορίας στις ακτές της Καταλωνίας, μια μέρα μας έκαναν δώρο ένα ινδικό χοιρίδιο. Έφτασε στο σπίτι μέσα σε ένα κλουβί. Εγώ λυπόμουν να το βλέπω έτσι, φυλακισμένο, και το μεσημέρι του άνοιξα το κλουβί. Όταν γύρισα στο σπίτι, το σούρουπο, το βρήκα ακριβώς όπως το είχα αφήσει. Στο βάθος του κλουβιού, κολλημένο στα κάγκελα… έτρεμε από τον φόβο της ελευθερίας. Αναρωτιέμαι αν η εποχή μας μας κάνει όλους να μοιάζουμε σ’ αυτό το ινδικό χοιρίδιο. Σήμερα θα σας διηγηθώ, με τον δικό μου τρόπο, μερικές ιστορίες φόβου που κυβερνούν τον κόσμο…”

 

 

 
πηγή: http://www.cataplum.info/

Λίγα λόγια για τον Εντουάρντο Γκαλεάνο

MAHATMA GANDHI – Τα επτά σφάλματα του κόσμου, πιο επίκαιρα από ποτέ

Τα επτά σφάλματα του κόσμου (“7 blunders of the world”) είναι μία λίστα που ετοίμασε ο Mohandas Karamchand Gandhi (Μαχάτμα Γκάντι) και παρέδωσε λίγο πριν την δολοφονία του στον εγγονό του Αρούν Γκάντι. Πίστευε ότι τα επτά λάθη οδηγούν στις ρίζες της βίας:

1. Πλούτος δίχως εργασία
2. Ηδονή  δίχως συνείδηση
3. Γνώση  δίχως χαρακτήρα
4. Συναλλαγή δίχως ηθική
5. Επιστήμη δίχως ανθρωπιά
6. Λατρεία δίχως θυσία
7. Πολιτική δίχως αρχές

Ο Γκάντι αποκαλούσε τα παραπάνω δράσεις παθητικής βίας και εστίαζε στην πρόληψη της βίας μέσω αποτροπής των ανωτέρω.
Ο εγγονός του αργότερα πρόσθεσε ένα ακόμη: Δικαιώματα χωρίς υποχρεώσεις.
πηγή: wikipedia

MAHATMA GANDHI - ΟΙ ΕΠΤΑ ΡΙΖΕΣ ΤΗΣ ΒΙΑΣ...

Του Κώστα Γεωργουσόπουλου (Τα Νέα)
Οργανώνουν και οργώνουν τη σάρκα, το πνεύμα και την ψυχή των ανθρώπων. Είναι οι επτά ρίζες της βίας κατά τον Γκάντι.
Παρ΄ όλο που θα έπρεπε να είναι και αυτονόητες αλλά και θεμελιώδεις αρχές της παιδείας και κάθε φορά διαπιστώνουμε την παρουσία τους πάντα καταστροφική στη ζωή των κοινωνιών, τις ξεχνάμε ή, το χειρότερο, ιδρύουμε θεσμούς και οι επτά αυτές ρίζες της βίας οργανώνουν και οργώνουν τη σάρκα, το πνεύμα και την ψυχή των ανθρώπων. Είναι οι επτά ρίζες της βίας όπως τις ταξινόμησε, με πείρα μακράς πολιτικής και ηθικής ζωής ο Μαχάτμα Γκάντι και εν τέλει, έπεσε θύμα μιας από αυτές. Θα μου επιτρέψετε, χρόνοι που είναι, να τις αναφέρω και να τολμήσω να τις αναλύσω, πιθανώς δασκαλίστικα:
1 Λατρεία χωρίς θυσία. O άνθρωπος από τη φύση του ωθείται προς έναν λατρευτικό στόχο. Και δεν αναφέρομαι μονάχα στις θρησκείες, αλλά κάθε τι που εγγυάται ή προσδοκάται πως είτε με την προσευχή είτε με την αφοσίωση θα μας αποκαλύψει μια πτυχή του αγνώστου, μια καταφυγή, μια απελευθέρωση από τη δουλεία, τη δειλία, τον τρόμο του θανάτου, τη μοναξιά….
Θεός ή φύση, έρωτας ή επιστήμη, ομάδα ή άτομο μπορούν για κάποιον να γίνουν εστία, βωμός, καταφύγιο, όαση, γέφυρα μεταβίβασης, λιμάνι σωτηρίας. Αλλά κάθε τι που αναδεικνύεται σε λατρευτικό ιδανικό, ιδέα, σώμα, ψυχή, κάθε τι που αναζητείται ως σανίδα σωτηρίας και σωσίβιο για να μη γίνει αυθεντία, τυραννία, απειλή, τρομοκράτης αισθημάτων και αξιωματούχος αρχών, απαιτεί εκ των πραγμάτων ταπείνωση, προσφορά, αυταπάρνηση, παραίτηση από εγωισμούς. Σε αντίθετη περίπτωση το λατρευτικό αντικείμενο, η μάζα ή το πρόσωπο γίνεται ταμπού, ξόανο, Μολώχ ή αντικείμενο συναλλαγής, εκβιασμών και αισθηματικής δωροδοκίας. Ο Θεός, η φύση, ο έρωτας χωρίς θυσία και ταπείνωση είτε σιωπά, είτε αποδρά, είτε σκοτώνει ή σκοτώνεται.     
2 Πλούτος χωρίς εργασία. Χωρίς να ανάγεται η εργασία σε αυτοσκοπό, όπως έγινε η μοναδική αρετή σωτηρίας στον καπιταλισμό και στον προτεσταντισμό, σφυρηλατεί την κοινωνικότητα, το καθήκον και το δικαίωμα να υπάρχεις και να δικαιώνεσαι ως πολίτης και να αποδέχεσαι τη συνθήκη του συμβιώνειν. Ο διαχειριστής ενός πλούτου που δεν κατέκτησε με τον προσωπικό του μόχθο ή και αν τον κληρονόμησε, δεν τον αναγνωρίζει και δεν τον σέβεται ως προϊόν εργασίας και ανθρώπινης δημιουργικότητας, καταντά αυταρχικός, αλαζόνας, κτητικός, υψώνει τείχη αυθαίρετης ιδιοκτησίας, ταπεινώνει και εξευτελίζει τον φτωχό και ως εκ τούτου τον προκαλεί να απαντήσει με τη βία της διαμαρτυρίας στη βία της κατοχής και της αποκλειστικής χρήσης του πλούτου ως οργάνου εξουσίας και ισχύος. Όποιος δεν μόχθησε δεν πονάει ούτε αντιλαμβάνεται τον μόχθο του άλλου και τα προϊόντα του μόχθου του. Ο περιφρονητής της εργασίας ασκεί βία και παράγει αντι-βία. 3 Απόλαυση χωρίς συνείδηση. Και το ζώο διψά, πεινά, αναζητά τον ερωτικό του σύντροφο, αγαλλιά χωρίς δεσμά και γκέμια, χωρίς λουρί και ζυγό να καλπάζει, να πετά, να απολαμβάνει και να χαίρεται το φυσικό του περιβάλλον. Αλλά δεν το ξέρει. Μόνο ο άνθρωπος ξέρει, έχει συνείδηση και ως εκ τούτου κάνει επιλογή της ποιότητας και της ποσότητας μιας απόλαυσης. Το να συμπεριφέρεται σαν το ασυνείδητο ζώο διεκδικώντας βίαια την τροφή του, το σεξ, τα αντικείμενα του πόθου και των ορέξεών του, είναι σαν να απορρίπτει αυτό το μέγα και συνάμα δύσχρηστο προνόμιο με το οποίο τον προίκισε η φύση ή ο Θεός (διαλέγετε και παίρνετε), τη λογική, τη συνείδηση. Η ποιότητα των απολαύσεων αλλάζει μέσα στον χρόνο, οι συνθήκες, τα ήθη, οι αξίες, οι σκοποί αλλάζουν και άξονα και φορά και βάθος. Αλλά ανάμεσα στα αξιώματα «ό,τι μ΄ ευχαριστεί είναι καλό» των ηδονιστών και των επικούρειων και «ό,τι μ΄ ευχαριστεί είναι αμαρτία» κάθε ασκητικής, υπάρχει μια κλίμακα συνειδητών και λελογισμένων επιλογών που καθιστούν την απόλαυση, όποιας φύσεως (πνευματική, υλιστική, συναισθηματική, αισθητική) εμπειρία ζωής και κατάφαση ζωής. Η άκριτη άγρα ηδονής, απόλαυσης, ικανοποίησης συνεπάγεται βία, λαγνεία, ακόρεστη επιθυμία και ακροβασία στις παρυφές της αυτοκαταστροφής που είναι η πλέον ηλίθια απόλαυση της βίας.
4 Επιστήμη χωρίς ανθρωπιά. Αυτή δα τη διαπίστωση τη βιώνει η ανθρωπότητα από την εποχή που τη διατύπωσε και η σωκρατική- πλατωνική φιλοσοφία: «Επιστήμη χωριζομένη αρετής πανουργία φαίνεται» και είναι. Αυτή τη βία τη βιώνουμε καθημερινά, αφού και οι επιστημονικές θεωρίες, συχνά, αποδεικνύεται ότι αγνοούν τον άνθρωπο, έστω κι αν ισχυρίζονται πως ευεργετούν την ανθρωπότητα (μια έννοια εν τέλει αφηρημένη). Τώρα που μας ταλανίζει μια παγκόσμια οικονομική κρίση, προϊόν συγκεκριμένων οικονομικών στρατηγικών και εφαρμογή επιστημονικών μεθόδων, διαπιστώνουμε στο πετσί μας, καθένας άνθρωπος ξεχωριστά, τη βία που ασκεί στο σώμα μας, στο πνεύμα μας, στη συνείδησή μας και στην ίδια μας τη ζωή, ένα σύστημα επιστημονικών αξιωμάτων που η αλαζονεία διακήρυξε πως είναι γενικής ισχύος και παγκοσμίου χρήσεως. Τους ίδιους κινδύνους απάνθρωπης επέμβασης στην ιστορία και στη φύση κρύβουν κάποιες βιολογικές, γενετικές, πυρηνικές θεωρίες, πρακτικές και εφαρμογές, που εν ονόματι της ασφάλειας, της υγείας, της εκπαίδευσης, του δημογραφικού προβλήματος, της ευγονίας και του γήρατος, αγνοώντας τον άνθρωπο αυτόν εδώ, ευαγγελίζονται πολιτικές, κοινωνικές, καλλιτεχνικές ουτοπίες, βιάζοντας την ανθρώπινη περιπέτεια των ιδεών και των αξιών και ωθώντας τον ανέτοιμο άνθρωπο σε βίαιη εξέγερση.
5 Συναλλαγή χωρίς ηθική. Ο άνθρωπος εισήλθε στην Ιστορία όταν πραγματοποίησε την πρώτη του συναλλαγή. Από την πρωτόγονη αγορά έως τις μέρες μας δημιούργησε ένα έξοχο και συχνά ορθολογιστικό πλέγμα συναλλακτικών ηθών. Η φερεγγυότητα, η πίστη και η αξιοπιστία των συναλλασσομένων στηρίχτηκαν πάντα σε εδραίες και δοκιμασμένες αξίες που είχαν να κάνουν με την τιμή, την ειλικρίνεια, τη σοβαρότητα που έχουν επενδυθεί στο προϊόν της συναλλαγής. Και δεν είναι μόνο τα υλικά αγαθά που έπρεπε να διαθέτουν αυτές τις προδιαγραφές. Τα πνευματικά αλλά και τα αισθητικά προϊόντα και γιατί όχι τα ψυχικά και συναισθηματικά αγαθά που προσφέρονται στον άλλον με ελπίδα αμοιβαιότητας, προκαλούν βίαιη αντίδραση αν υποκρύπτουν απάτη, υποκρισία, παραπλάνηση, νοθεία, υποκλοπή, προδοσία. Ο προδομένος άνθρωπος, όπως και ο εξαπατημένος πελάτης, εραστής, συνεργάτης, λαός, φυλή κ.λπ. αισθάνεται ως βιασμό κάθε παραβίαση των συναλλακτικών ηθών και όχι σπάνια, θα έλεγα απλώς ποικιλοτρόπως, αντιδρά με βία.
6 Γνώση χωρίς χαρακτήρα. Και όταν λέμε χαρακτήρα δεν εννοούμε μόνο τις καταβολές ενός ανθρώπου, ό,τι η κληρονομικότητα τον εφοδιάζει αλλά ό,τι το αξίωμα ότι ο άνθρωπος είναι μορφώσιμο ζώο, δηλαδή επιδέχεται εκπαίδευση, άρα και δυνητική αναδόμηση, διόρθωση ή βελτίωση και εμπλουτισμό των φυσικών του ροπών, ό,τι λοιπόν ως σύνθεση πολλών παραγόντων προκύπτει αποτελώντας την προσωπικότητα, την ιδιοσυστασία κάθε ατόμου. Η γνώση είναι διάχυτη, διαχειρίσιμη, ερμηνευτέα, διαδοτέα και κοινόχρηστη. Είναι ως εκ τούτου «δυνάμει». Η ανάφλεξη δεν μπορεί να πραγματοποιηθεί χωρίς πάτημα του συμπλέκτη. Άρα η κίνηση και η γονιμότητα της γνώσης, η ωφέλειά της, θέλει ικανό οδηγό, ασκημένο, προσεκτικό, ευέλικτο και πειθαρχημένο. Στον χαρακτήρα ενός χρήστη της γνώσης έγκειται αν ένα βότανο ή μια ουσία θα γίνει φάρμακο ή φαρμάκι. Η επιπολαιότητα, η αλαζονεία, ο εγωτικός χαρακτήρας, το θράσος, η άγνοια των ορίων μιας πράξης ή μιας χρήσης του γνωστικού υλικού ή εργαλείου και τη γνώση την καθιστά τυραννική, όργανο βιασμού, αλλά και τον χρήστη μιας τέτοιας γνώσης βιαστή συνειδήσεως, νόμων, αξιών και σκοπών.
7 Πολιτική χωρίς αρχές. Αυτονόητο; Αμ δε! Όλοι επικαλούνται βέβαια κάποιες αρχές και πολιτικές- κομματικές και ιδεολογικές, αλλά και ατομικές που τάχα καθορίζουν τον βίο τους και την πολιτική τους συμπεριφορά. Και δεν αμφιβάλλω, εγώ τουλάχιστον προσωπικά, πως και έχουν και θέλουν να τις ακολουθούν.
Αλλά δεν μπορούν. Το όλο σύστημα, και τούτο και το άλλο που κατέρρευσε, και όσα τυραννικά επικαλέστηκαν τάχα μου τη διαφθορά και την έκπτωση αξιών για να επέμβουν βιαίως, ενέχουν τη βία, την καταστολή, την ίντριγκα, τη διαπλοκή, τις υπόγειες και ανοίκειες συναλλαγές στο γενετικό τους μόρφωμα. Καμία από τις αξίες που επικαλείται ο Περικλής στον «Επιτάφιο» δεν εφαρμόστηκε. Αν είχαν εφαρμοστεί δεν θα εκφωνούσε έναν επικήδειο που καταγράφει ο Θουκυδίδης όταν η Αθηναϊκή Δημοκρατία έχει καταρρεύσει έτσι ώστε ο «Επιτάφιος» να ηχεί, όπως σωστά το διατύπωσε ο Ι. Κακριδής ως Επικήδειος της Δημοκρατίας.
Απόδειξη; Ολόκληρο το έργο του Αριστοφάνη: ένα σατιρικό ρέκβιεμ για τον βιασμό των δημοκρατικών αρχών στη δικαιοσύνη, την εκπαίδευση, την πολιτική, την ηθική, την αισθητική και την οικονομία.

Οι κλεμμένοι Μάηδες της ζωής μας

ΕΝΑ ΘΕΜΑ ΠΟΥ ΔΕΝ ΠΟΥΛΑΕΙ ΣΤΗΝ ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΜΗΝΤΙΑΚΗ ΠΡΑΓΜΑΤΙΚΟΤΗΤΑ

του Ρούσσου Βρανά, «Τα Νέα» 02/05/2011

Πληθαίνουν... οι κλεµµένοι Μάηδες της ζωής µας. Του Σικάγου το 1886. Της Θεσσαλονίκης το 1936. Του Παρισιού το 1968. Και λιγοστεύουν όλα όσα είχαν υποσχεθεί για τη ζωή των ανθρώπων.

Να βάζει κανείς τέρµα στη ζωή του, είναι µερικές φορές κάτι σαν µια έσχατη γραµµή νόµιµης άµυνας. Αυτό ακριβώς ήταν η τελευταία αυτοκτονία εργαζοµένου στη γαλλική τηλεφωνική εταιρεία Φρανς Τελεκόµ. Αυτοπυρπόληση. Παραµονές Πρωτοµαγιάς. Σε ένα πάρκινγκ της εταιρείας. Αυτή ήταν η τελική λύση που αποφάσισε να δώσει τις προάλλες ο Ρεµί Λ. Μια λύση τραγική για τον ίδιο, για τους συγγενείς του, για τους φίλους του, για όλους. Αποφάσισε έτσι µε τον χειρότερο τρόπο να γυρίσει οριστικά τις πλάτες του στις πιέσεις, στις ταπεινώσεις και στους εξευτελισµούς στους οποίους εδώ και χρόνια υποβάλλει τους εργαζοµένους της εταιρείας η «διεύθυνση ανθρώπινων πόρων». Άφησε πίσω του το µελανό αποτύπωµα του θανάτου του πάνω σε έναν τοίχο. Ήταν η τελετουργική θυσία ενός ανθρώπουπου οι καταπιεστικές µεθοδεύσεις της εργοδοσίας τον είχαν φτάσει στα άκρα – όπως δεκάδες άλλους συναδέλφους του στην ίδια εταιρεία που, από τότε που ξέσπασε η οικονοµική κρίση, εξωθήθηκαν σε ένα παρόµοιο τέλος. Οµως, η περίπτωση του Ρεµί Λ. διαφέρει από τις άλλες. Επειδή είχε οριστεί µέλος της επιτροπής για την πρόληψη των εργατικών ατυχηµάτων. «Εδώ και κάµποσο καιρό ήταν πολύπικραµένος, επειδή είχε καταλάβει πως όλο αυτό δεν ήταν παρά στάχτη στα µάτια», εξοµολογείται ένας συνάδελφός του στην εφηµερίδα «Ουµανιτέ».

Οι άνθρωποι λυγίζουν, όταν τα έσχατα όρια της πίκρας καταρρέουν από τις επιθέσεις της αδικίας, του στρες, της παραγωγικότητας, της προσωρινής εργασίας, του ανταγωνισµού που ρίχνει τον έναν εργαζόµενο εναντίον του άλλου. Οι αυτοκτονίες εργαζοµένων έχει πάρει επιδηµική µορφή στη Ρενό, στην ΙΒΜ, στις τράπεζες HSBC και BNP Paribas, στα ταχυδροµεία, στην ηλεκτρική εταιρεία EDF, γράφει η «Ουµανιτέ». Μετά το ξέσπασµα της οικονοµικής κρίσης, το Γραφείο Στατιστικής της Εργασίας κατέγραφε αύξηση των αυτοκτονιών στους χώρους δουλειάς κατά 28% στις ΗΠΑ,µε κυριότερα αίτια την οικονοµική ανέχεια, την εργασιακή ανασφάλεια και τις αφόρητες πιέσεις που ασκούνται στους εργαζόµενους. Μόνο οι χρεοκοπηµένες ευρωπαϊκές πολιτικές ηγεσίες είχαν κλειστά τα αυτιά τους στις προβλέψεις που έλεγαν ότι οι άνεργοι στην Ευρώπη θα ξεπερνούσαν τα 30 εκατοµµύρια στοτέλος της περασµένης χρονιάς.

Η ανεργία ξεπέρασε τα όρια για µια ακόµη φορά. Και ο Ζαν-Μισέλ τα δικά του,πατέρας τριών παιδιών και συνάδελφος του Ρεµί Λ., που πριν από αυτόν προτίµησε να πάρει τον ίδιο δρόµο. Σαν να µην έχει τίποτα πια να προσφέρει το σύστηµα στον εργαζόµενο παράµια επιλογή που δεν αφορά τη ζωή αλλά τον θάνατό του.

«Αν µπορούσε µονάχα αυτή η πράξη µου να χρησιµέψει σε κάτι...», έγραφε ο Ζαν-Μισέλ σε ένα σηµείωµα που άφησε πίσω του. «Συχωρέστε µε που το έβαλα κάτω. Κι ευχαριστώ».

 

Debtocracy: Απαντήσεις σε συχνές ερωτήσεις

Απαντήσεις σε συχνές ερωτήσεις σχετικά με το -κατηγορηθέν ως  μονόπλευρο, επιφανειακό, απολιτίκ, κ.ά- ντοκυμαντέρ Debtocracy, που, ακόμα κι αν δεν δίνει τις επιθυμητές σε πολλούς λύσεις, ωστόσο προτείνει ανεπιφύλακτα τη σύσταση επιτροπής ελέγχου του λογιστικού χρέους. Διαβάστε τις απαντήσεις και μην παραλείψετε να δείτε –αν δεν το έχετε ήδη κάνει- όχι μόνο το ντοκυμαντέρ, αλλά και ολόκληρη τη συνέντευξη Καζάκη στο Ράδιο Κρήτη, καθώς και το κείμενο στον παρακάτω σύνδεσμο (“Μερικές ιδέες για να σκεφτούμε διαφορετικά για την κρίση, του του καθηγητή Ιστορίας  Αντώνη Λιάκου”), που είναι μεν “δύσκολο”, αλλά αξίζει πραγματικά τον κόπο (συμβουλή: εκτυπώστε το)…

Τι κοινό έχει ο Ισημερινός με την Ελλάδα αφού είχε μικρότερο δημόσιο χρέος;

Η οικονομία του Ισημερινού, όπως μετριέται με βάση το ΑΕΠ, είναι πολύ μικρότερη από της Ελλάδας. Σε αδρές γραμμές μπορούμε να πούμε ότι αντιστοιχεί στο ένα έβδομο* . Γι’ αυτό το λόγο το απόλυτο ύψος του δημόσιου χρέους του Ισημερινού δεν μπορεί να συγκριθεί με της Ελλάδας. Κάλλιστα όμως μπορεί να συγκριθεί με το ΑΕΠ της χώρας και αυτή είναι η διεθνής και χρόνια πρακτική. Να εξετάζουμε και να συγκρίνουμε δηλαδή τα ποσοστά του δημόσιου χρέους επί του ΑΕΠ από χώρα σε χώρα. Με αυτό το κριτήριο το εξωτερικό δημόσιο χρέος του Ισημερινού το 2003 ήταν 14 δισ. δολ. Δεδομένου πως το Ακαθάριστο Εθνικό Προϊόν εκείνη τη χρονιά ήταν 23 δισ. προκύπτει ένας λόγος της τάξης του 60% κι αναφερόμαστε μόνο στο εξωτερικό κι όχι το εσωτερικό (δηλαδή προς τους κατοίκους της χώρας) δημόσιο χρέος.
Ως αποτέλεσμα ο λόγος του δημόσιου χρέους του Ισημερινού με της Ελλάδας κινείται σε απολύτως συγκρίσιμα επίπεδα.
Από μια άλλη οπτική γωνία, το γεγονός ότι ο Ισημερινός κήρυξε στάση πληρωμών για ένα πολύ μικρότερο χρέος, όπως και η Αργεντινή (για 97 δισ. δολ.) καθιστούν ακόμη μεγαλύτερη την ανάγκη να πράξει το ίδιο και η Ελλάδα.
*= Η σχέση αυτή συνάγεται αν συγκρίνουμε το Ακαθάριστο Εθνικό Εισόδημα (49 δισ. δολ. ΗΠΑ στον Ισημερινό έναντι 347 δις. δολ. ΗΠΑ για την Ελλάδα το 2008) και το κατά κεφαλήν εισόδημα (3.640 δολ. ΗΠΑ για τον Ισημερινό και 28.650 ανά κάτοικο για την Ελλάδα) των δύο χωρών.

Ο Ισημερινός είχε πετρέλαιο, μπορούσε επομένως να χρηματοδοτήσει την αποπληρωμή του χρέους, αντίθετα με την Ελλάδα. Η Ελλάδα που θα βρει τους πόρους;

Ο Ισημερινός μπορεί να εξάγει πετρέλαιο αλλά δεν συγκαταλέγεται σε εκείνες τις χώρες που τα έσοδα από τις σχετικές εξαγωγές αντιπροσωπεύουν το συντριπτικά μεγάλο μέρος των δημόσιων εσόδων τους. Στον Ισημερινό τα έσοδα από τις εξαγωγές πετρελαίου αντιπροσωπεύουν μόνο το 25% των δημοσίων εσόδων. Κατά συνέπεια δεν ήταν τα πετρελαϊκά έσοδα που καθόρισαν τους όρους αποπληρωμής ακόμη κι αυτού του σημαντικά μειωμένου χρέους.
Πολλές φορές στην ιστορία η δυνατότητα αποπληρωμής του δημόσιου, εξωτερικού χρέους καθορίσθηκε με βάση το συνολικό ύψος των εξαγωγών μιας χώρας. Μετά τον Δεύτερο Παγκόσμιο Πόλεμο για παράδειγμα το ποσοστό των εσόδων από τις γερμανικές εξαγωγές που δεσμευόταν για την αποπληρωμή του χρέους ήταν 3,5%. Αν εφαρμοζόταν και στην Ελλάδα (με τη συνολική αξία των εξαγωγών το 2010 να ανέρχεται στα 16 δις. ευρώ) η ίδια ρύθμιση που εφαρμόστηκε και για τη ναζιστική Γερμανία, η χώρα θα έπρεπε να πληρώνει για την εξυπηρέτηση του δημόσιου χρέους 0,56 δισ. ευρώ ετησίως!

Μπορεί να εφαρμοστεί η έννοια του απεχθούς χρέους σε δημοκρατικά καθεστώτα ή αφορά μόνο τριτοκοσμικά, δικτατορικά καθεστώτα;

Το ζητούμενο είναι να πάψει το δημόσιο χρέος να αντιμετωπίζεται ως θέσφατο και να τεθεί στη δημοκρατική συζήτηση. Τα παραδείγματα που αναφέρονται στο ντοκιμαντέρ (και άλλα πολλά που δε χώρεσαν) ενοποιούνται ως παραδείγματα μη νομιμοποιημένου χρέους. Τέτοιο είναι το χρέος των Ολυμπιακών Αγώνων, το χρέος που συνάφθηκε για την αγορά πολεμικού υλικού για λογαριασμό του ΝΑΤΟ, εξοπλισμού της Ζίμενς, κοκ.
Εισερχόμενοι στην ουσία λοιπόν το ερώτημα δεν είναι αν η κυβέρνηση που ανέλαβε το χρέος είχε εκλεγεί ή όχι, αλλά αν το ίδιο το χρέος είχε την ουσιαστική έγκριση του λαού που ψήφισε την κυβέρνηση ή συνάφθηκε παρά και ενάντια στη θέλησή του. Αυτό κατά βάθος συνέβη στην Κούβα το 1898, στο Ιράκ επί Σαντάμ Χουσεΐν και στην Ελλάδα κατά κόρον τις τελευταίες δεκαετίες.
Και η ίδια η έννοια του απεχθούς χρέους άλλωστε δεν αποτελεί φετίχ. Στον Ισημερινό, το παράδειγμα του οποίου αναπτύσσουμε στο ντοκιμαντέρ, στο τελικό πόρισμα της Επιτροπής Λογιστικού Ελέγχου (κλικ εδώ) λίγες φορές χρησιμοποιείται η έννοια του «απεχθούς». Αντίθετα πιο συχνά χρησιμοποιείται η έννοια του «παράνομου», του «μη νομιμοποιημένου» και του «αντισυνταγματικού».

Μόνο η παγκόσμια κρίση και η δομή της ευρωζώνης ευθύνονται για το ελληνικό χρέος;

Το υπέρογκο δημόσιο χρέος στην Ελλάδα προκλήθηκε από τις εξής αιτίες, που παρατίθενται με σειρά σπουδαιότητας: τη θεσμοθετημένη απ’ όλες τις μεταπολιτευτικές κυβερνήσεις χαμηλή φορολογία του κεφαλαίου, τους υπέρογκους στρατιωτικούς εξοπλισμούς, τις άμεσες κεφαλαιακές ενισχύσεις στο κεφάλαιο (προβληματικές τη δεκαετία του ’80, Ολυμπιακοί Αγώνες την δεκαετία του 2000, κ.α.) και τη διαφθορά.
Στο μακροοικονομικό επίπεδο όμως η κρίση υπερχρέωσης της Ελλάδας οφείλεται στο συστηματικό έλλειμμα τρεχουσών συναλλαγών λόγω της πτώσης της ανταγωνιστικότητας μέσα στην Ευρωζώνη. Το έλλειμμα καλύφθηκε από ροή δανειστικού κεφαλαίου από το εξωτερικό, δηλαδή τη Γερμανία, τη Γαλλία, κλπ. Ο φτηνός δανεισμός από την ΕΚΤ έδωσε επίσης τη δυνατότητα στις ελληνικές τράπεζες να διευρύνουν το δικό τους δανεισμό. Ακριβώς ίδιες είναι και οι αιτίες της υπερχρέωσης της Ιρλανδίας, της Πορτογαλίας και της Ισπανίας. Το πρόβλημα χρέους δηλαδή αφορά ολόκληρη της περιφέρεια ως προς το κέντρο της ευρωζώνης. Εκεί οφείλεται και η κοινή μοίρα όλων αυτών των χωρών παρά τις επιμέρους διαφορές τους που είναι βεβαίως σημαντικές.

Αν κάνει παύση πληρωμών η Ελλάδα στο υπάρχον χρέος, πως θα δανειστεί από τις αγορές για να καλύψει τις τρέχουσες ανάγκες της; Δεν θα τιμωρηθεί με αποτέλεσμα να πεινάσουμε;

Με την ακολουθούμενη πολιτική, η οποία αυξάνει αντί να μειώνει το χρέος, είμαστε ήδη εκτός αγορών και μάλλον εκεί θα μείνουμε για πολλά ακόμη χρόνια.
Γενικότερα μιλώντας, οι αγορές χρήματος δεν αποτελούν την μοναδική πηγή χρηματοδότησης των δημοσιονομικών ελλειμμάτων ανεξάρτητων κρατών, δεδομένου ότι όλες οι χώρες είναι φυσιολογικό να δανείζονται και έχουν δημόσιο χρέος. Κάλλιστα μπορούν να βρουν τους επιπλέον πόρους από διμερή, διακρατικό δανεισμό ή τυπώνοντας επιπλέον χρήμα.
Είναι εξίσου σημαντικό ότι, ακόμα και με τα υπάρχοντα έσοδα η Ελλάδα θα μπορούσε να ικανοποιήσει η Ελλάδα τις ανάγκες της! Αρκεί μια ματιά στον τρέχοντα κρατικό προϋπολογισμό του 2011 απ’ όπου προέρχονται τα παρακάτω μεγέθη, σε δισ. ευρώ:

ΕΞΟΔΑ:
Δισ. ευρώ

Αποδοχές και συντάξεις:
19,8

Χρηματοδότηση ασφαλιστικών ταμείων:
13,2

Δαπάνες υπ. Υγείας και Κοινωνικής Αλληλεγγύης:
7,3

Δαπάνες υπ. Παιδείας Διά Βίου Μάθησης και Θρησκευμάτων:
6,3

Δαπάνες υπ. Εθνικής Άμυνας:
5

ΣΥΝΟΛΟ ΚΟΙΝΩΝΙΚΑ ΑΝΑΓΚΑΙΩΝ ΔΑΠΑΝΩΝ
51,6

ΕΣΟΔΑ:

Τακτικά έσοδα από άμεσους φόρους:
20,9

Τακτικά έσοδα από έμμεσους φόρους:
32

ΣΥΝΟΛΟ ΦΟΡΟΛΟΓΙΚΩΝ ΕΣΟΔΩΝ:
52,9

Με βάση τα παραπάνω (χωρίς να θιχτεί, για παράδειγμα, το προκλητικά χαμηλό ποσοστό φορολόγησης των ΑΕ, των τραπεζών, της εκκλησίας και των εφοπλιστών και χωρίς να υπολογίζονται οι απολήψεις από την ΕΕ) τα φορολογικά έσοδα της Ελλάδας φθάνουν και περισσεύουν για να καλύψουν τις κοινωνικά αναγκαίες δαπάνες! Υπό έναν όρο φυσικά: Να σταματήσει να πληρώνεται το δημόσιο χρέος, η εξυπηρέτηση του οποίου με βάση τον κρατικό προϋπολογισμό θα απαιτήσει για φέτος 15,9 δισ. ευρώ - σχεδόν τριπλάσια χρήματα απ’ όσα θα δοθούν για την Παιδεία! Εξάλλου, αυτή η παύση της εξυπηρέτησης του δημοσίου χρέους θα θέσει τις προϋποθέσεις για να αναπτυχθεί η οικονομία, να δημιουργηθούν θέσεις εργασίας και να αυξηθούν τα εισοδήματα.
Το παράδειγμα της Ρωσίας και της Αργεντινής, που έκαναν στάση πληρωμών το 1998 και το 2001 αντίστοιχα, δείχνει επίσης ότι οι χώρες αυτές μετά από δύο χρόνια μπόρεσαν να βγουν ξανά στις διεθνείς αγορές. Το επιχείρημα δηλαδή της «τιμωρίας» όποιων χωρών κάνουν παύση πληρωμών δεν επιβεβαιώνεται στην πράξη. Η διεθνής βιβλιογραφία δείχνει ξεκάθαρα ότι το κόστος σε αυξημένο επιτόκιο ή δυσκολία πρόσβασης σε δανεισμό είναι αμελητέο. Οι αγορές έχουν βραχεία μνήμη και κοιτάνε μπροστά.

Δεν θα καταρρεύσει το τραπεζικό σύστημα;

Το ελληνικό τραπεζικό σύστημα είναι ζωντανός νεκρός. Μάρτυρας είναι το γεγονός πως από τις κυβερνήσεις Κ. Καραμανλή και Γ. Παπανδρέου έχει προικοδοτηθεί (υπό τη μορφή ρευστού ή εγγυήσεων) με 108 δις. ευρώ, όταν από την τρόικα πήραμε 110! Με βάση τις κεφαλαιακές ενισχύσεις που έχουν λάβει οι τράπεζες από τα χρήματα των ελλήνων φορολογούμενων, προβάλει ως πέρα για νόμιμο το αίτημα της εθνικοποίησης τους. Να σημειωθεί ότι οι εγγυήσεις που δίνει το ελληνικό κράτος στις τράπεζες δεν είναι παρά ένας ακόμη τρόπος για να διευρύνεται δυνάμει το δημόσιο χρέος. Ακριβώς με τον τρόπο αυτό κατέρρευσε η Ιρλανδία.
Το αίτημα της εθνικοποίησης των τραπεζών δεν είναι μόνο νόμιμο, δηλαδή κοινωνικά δίκαιο, είναι και αναγκαίο, έτσι ώστε να πάψει η φυγή κεφαλαίων στο εξωτερικό που αποσταθεροποιεί την οικονομία. Παράλληλα θα προστατευτούν και οι καταθέσεις των εργαζομένων και άλλων.

Στο βαθμό που τα δημόσια έγγραφα τα οποία σχετίζονται με τις εκδόσεις ομολόγων είναι στα χέρια του κράτους, που θα τα βρείτε για να ελέγξετε τη νομιμότητα των σχετικών εκδόσεων;
Τα σχετικά έγγραφα (εγκύκλιοι, Circulars) πράγματι είναι δυσεύρετα με αποτέλεσμα να μην είναι εύκολα προσβάσιμα στον δημοκρατικό έλεγχο. Πολλά από αυτά όμως τα έχουμε στα χέρια μας και στο ντοκιμαντέρ ο φακός εστιάζει σε ένα από αυτά.

Αρκεί μια ΕΛΕ για την αντιμετώπιση του δημόσιου χρέους;

Όχι! Όπως εξηγούμε και στα τελευταία λεπτά του Debtocracy, στη δημιουργία της ΕΛΕ θα συμπυκνωθεί ένας αγώνας μακράς διάρκειας για να μην πληρωθεί το δημόσιο χρέος. Προϋπόθεση επομένως είναι να αναπτυχθεί αυτός ο αγώνας και το αίτημα να υποστηριχθεί από την ίδια την κοινωνία.

Η έρευνα της ΕΛΕ αφορά μόνο το μέρος που είναι αποτέλεσμα διαφθοράς; Έτσι δεν νομιμοποιείται το υπόλοιπο χρέος;

Η πραγματικότητα είναι πως η διαφθορά αποτελεί μοχλό απονομιμοποίησης του χρέους στην λαϊκή συνείδηση και τη δικαιοσύνη. Στον Ισημερινό, πολιτικού χαρακτήρα χειρισμοί της κεντροαριστερής κυβέρνησης οδήγησαν στην διαγραφή πολύ μεγαλύτερου μέρους του χρέους από αυτό που κηρύχθηκε «παράνομο».

Ο λογιστικός έλεγχος μήπως αφορά μόνο τριτοκοσμικές χώρες, με δομή κατά βάση διμερούς διακρατικού κι όχι ομολογιακού δανεισμού, όπως συμβαίνει στην Ελλάδα και τον ανεπτυγμένο κόσμο;

Η πραγματικότητα είναι πως στον Ισημερινό διαγράφηκε το 70% του ομολογιακού χρέους, που θεωρείται – και πράγματι είναι – το πιο δύσκολα ελέγξιμο, με τεχνικούς όρους. Φάνηκε ωστόσο ότι δεν είναι αδύνατο να ελεγχθεί. Επίσης μια ΕΛΕ για την Ελλάδα προφανώς δεν θα αποτελεί «καρμπόν» αυτής του Ισημερινού αλλά απλώς θα διδαχθεί από την συσσωρευμένη εμπειρία. Ακριβώς αυτό είναι το ζητούμενο στην περίπτωσή μας, όπως και στην Ιρλανδία και Πορτογαλία που πιθανώς θα ακολουθήσυν τα βήματά μας. Να πάρουμε την πλούσια εμπειρία των αναπτυσσομένων χωρών και να την προσαρμόσουμε στις συνθήκες της Ευρώπης που χειμάζεται από κρίση χρέους.

Μήπως χωρίς την πλήρη παραγραφή το πρόβλημα του δανεισμού αργά ή γρήγορα επανέρχεται, όπως συνέβη στην Αργεντινή;

Η πραγματικότητα είναι πως η πορεία του δημόσιου δανεισμού αποτελεί συνάρτηση της πορείας των κινημάτων που ασκούν πίεση στις κυβερνήσεις. Όπως δεν μπορεί να ευθύνεται η προγενέστερη μείωση των ωρών εργασίας για την υπάρχουσα ελαστικοποίηση έτσι δεν μπορεί να ευθύνεται και η διαγραφή μέρους του χρέους για την εκ νέου βύθιση στο χρέος, όπως έγινε στην Αργεντινή με την υποχώρηση του Αργεντινάζο.
Το παράδειγμα από την άλλη του Ισημερινού δείχνει το αντίθετο. Η ενσωμάτωση στο σύνταγμα της χώρας δύο σαφέστατων άρθρων που σχεδόν απαγορεύουν τον διεθνή δανεισμό δείχνει την δυνατότητα της κοινωνίας να επιβάλλει τους όρους της. Το ίδιο δε, με την ενσωμάτωση στο Σύνταγμα της χώρας άρθρων που στην πράξη απαγορεύουν τον διεθνή δανεισμό του κράτους, συνέβη και στη Βολιβία.

Μήπως ο στόχος δημιουργίας ΕΛΕ αναθέτει την επίλυση του προβλήματος σε ειδικούς χωρίς τη δυνατότητα λαϊκής παρέμβασης;

Όπου δημιουργήθηκαν επιτροπές λογιστικού η παρέμβαση του λαϊκού στοιχείου ήταν άμεση. Οι ΕΛΕ σε όλο τον κόσμο αναδείχθηκαν σε προνομιακό πεδίο πολιτικής αντιπαράθεσης και ταξικής σύγκρουσης. Οι περισσότερες δεν κατάφεραν να φτάσουν τον τελικό σκοπό τους, όπως έγινε στις Φιλιππίνες, την Βραζιλία, κοκ. Το γεγονός ότι αυτές οι προσπάθειες δεν τελεσφόρησαν δεν μειώνει τη σημασία τους ως μέσα αντιμετώπισης των σχεδίων αναδιάρθρωσης του χρέους προς όφελος των πιστωτών.

Το αίτημα για δημόσιο, λογιστικό έλεγχο δεν υπονομεύει το αίτημα της παύσης πληρωμών και διαγραφής του χρέους;

Στην πραγματικότητα το αίτημα τίθεται παράλληλα: Παύση πληρωμών μέχρι να ανοίξουν τα βιβλία του δημόσιου χρέους. Από κει και πέρα η λαϊκή πίεση στην κατεύθυνση της διαγραφής του χρέους και οι ευρύτεροι συσχετισμοί θα αποφασίσουν μέχρι που θα φτάσει το αίτημα.
Πως μπορώ να στηρίξω και εγώ την πρωτοβουλία της Επιτροπής Λογιστικού Ελέγχου στην Ελλάδα;

Άμεσα μπορείτε να υπογράψετε την έκκληση για σχηματισμό ΕΛΕ την οποία έδωσε στη δημοσιότητα η Πρωτοβουλία για τη Συγκρότηση ΕΛΕ στις 3 Μαρτίου 2011. Θα την βρείτε στη διεύθυνση www.elegr.gr
Από κει και πέρα πρέπει κατά τη γνώμη μας να φτιαχτούν σε κάθε γειτονιά, δήμο και χώρο εργασίας επιτροπές που να προωθούν το αίτημα «ανοίξτε τα βιβλία του δημόσιου χρέους».

Τελείωσε το Debtocracy; Ό,τι είδαμε είδαμε;

Το Debtocracy αποτελεί απλώς τον βασικό κορμό του υλικού που θα δίνεται σταδιακά στη δημοσιότητα. Αρκετά ερωτήματα όπως αυτό για τις αντιδράσεις των αγορών και τις επιπτώσεις στο τραπεζικό σύστημα παρουσιάζονται στο υπόλοιπο των συνεντεύξεων που θα δίνονται στη δημοσιότητα σε αυτό που αποκαλούμε «παράπλευρα ντοκιμαντέρ» από τη διεύθυνση www.debtocracy.gr και www.xreokratia.gr

Γιατί σταματήσατε να δέχεστε χρήματα για το Debtocracy;

Χάρη στη βοήθειά σας καταφέραμε να συγκεντρώσουμε όχι μόνο το βασικό κόστος παραγωγής, για το οποίο ζητήσαμε τη συμβολή σας, αλλά και το κόστος διανομής και προώθησης. Από εδώ και στο εξής όποιος θέλει να συνεισφέρει μπορεί να το κάνει μέσω Paypal για επόμενα ντοκιμαντέρ της ομάδας του Debtocracy. Αν για τεχνικούς ή άλλους λόγους δεν παρουσιάσουμε προσχέδιο επόμενου ντοκιμαντέρ μέσα σε έξι μήνες, δηλαδή ως το τέλος Οκτώβρη του 2011, τότε τα χρήματα θα επιστραφούν.

Λεωνίδας Βατικιώτης
Άρης Χατζηστεφάνου
Κατερίνα Κιτίδη

«Παρατηρώ τη Γη. Βλέπω τα σύννεφα. Είναι πανέµορφα» - 12 ΑΠΡΙΛΙΟΥ 1961

Το πρώτο µεγάλο άλµα στο Διάστηµα

ΤΟ ΠΕΙΡΑΜΑ ΤΗΣ ΑΡΓΕΝΤΙΝΗΣ - ΕΞΑΝΤΑΣ, ΤΕΤΑΡΤΗ 10.00, ΝΕΤ

 

Το Δεκέμβριο του 2001 στο Μπουένος Άιρες, μεγάλες λαϊκές μάζες κατευθύνονται προς την ιστορική πλατεία «Πλάσα δε Μάγιο.» Η Αργεντινή μία από τις πλουσιότερες οικονομίες στο παρελθόν, έχει χρεοκοπήσει. Η κυβέρνηση έχει παραιτηθεί και ο Πρόεδρος της Αργεντινής Φερνάντο Δε Λα Ρούα διαφεύγει από το Προεδρικό Μέγαρο με ελικόπτερο μέσα στη θύελλα του οργισμένου λαού που συγκρουόταν με την αστυνομία, έσπαγε τράπεζες, λεηλατούσε σούπερ μάρκετ και φώναζε μαζικά «Να φύγουν όλοι!». Η κοινωνική έκρηξη του 2001, ήταν το τέλος ενός νεοφιλελεύθερου οικονομικού μοντέλου διάρκειας 10 ετών και άφησε πίσω της 35 νεκρούς (δολοφονημένους από την αστυνομία και τους ιδιωτικούς φρουρούς των τραπεζών), 30.000 παράπλευρες απώλειες (ανθρώπους που αυτοκτόνησαν, η υπέστησαν καρδιακά και εγκεφαλικά επεισόδια), και περίπου 20.000.000 ανθρώπους (πάνω από το μισό του πληθυσμού) βουτηγμένους στην φτώχεια και τη μιζέρια. 

ΤΟ ΤΡΕΗΛΕΡ ΤΗΣ ΣΗΜΕΡΙΝΗΣ ΕΚΠΟΜΠΗΣ:

Σχεδόν 10 χρόνια μετά, ο Γιώργος Αυγερόπουλος, που είχε εργαστεί στην Αργεντινή το 2001-2002 κατά την περίοδο της κρίσης, επιστρέφει για μια νέα αυτοψία στην οικονομία, την πολιτική και την κοινωνική κατάσταση της χώρας.

ΥΠΟΘΕΣΗ ΠΡΩΤΟΥ ΚΑΙ ΔΕΥΤΕΡΟΥ ΜΕΡΟΥΣ

Ώρα της Γης: το logo της παγκόσμιας υποκρισίας

Ένας λόγος παραπάνω φέτος να πούμε όχι στην παγκόσμια υποκρισία

Δεν χρειάζεται εξήγηση.

Το προπέρσινο άρθρο ισχύει με ελάχιστες αλλαγές…

«Αυγή της Οδύσσειας» και Λωτοφάγοι

Του Παντελη Μπουκαλα

Ούτε «Σοκ και Δέος» ούτε κάτι άλλο εκφοβιστικό. Τούτη τη φορά, θαρρείς και κάποιος λόγιος εισχώρησε στα ηγεμονικά κλιμάκια, η επιχείρηση στη Λιβύη ονομάστηκε σαρκαστικά «Αυγή της Οδύσσειας». Πιθανόν ο λόγιός μας θυμήθηκε ότι ένα επεισόδιο της ομηρικής «Οδύσσειας», με τους ντόπιους μακάριους μέσα στη διαρκή λήθη που τους πρόσφερε η βρώση του λωτού, εκτυλίχτηκε εκεί που, όπως εικάζουν οι ομηριστές, βρίσκεται η Κυρηναϊκή, ως τμήμα της Λιβύης.

Αλλά ποιοι οι Λωτοφάγοι σήμερα; Θα μπορούσε να σκεφτεί κανείς πως υπάρχει κάποια αυτοκριτική διάθεση στα υπονοούμενα του κωδικού «Αυγή της Οδύσσειας», υποθέτοντας ότι οι τιτλοδότες αυτοπροσδιορίζονται εμμέσως ως Λωτοφάγοι, αφού θυμούνται ό,τι υπηρετεί την προαγωγή των συμφερόντων τους, ενώ διαγράφεται από την ευαίσθητη μνήμη τους ό,τι δεν συμφωνεί πια με τη στρατηγική τους (όπως οι δοσοληψίες ορισμένων με τον Καντάφι, που μόλις τώρα καταγγέλλεται ως δυνάστης). Άλλο το Μπαχρέιν, λ.χ., όπου συστήνεται «αυτοσυγκράτηση», και άλλο η Λιβύη, όπου επιλέγεται ο βομβαρδισμός με όλους τους κινδύνους των «παράπλευρων απωλειών», με τις οποίες πάντως η εκπαιδευμένη διεθνής κοινότητα έχει εξοικειωθεί. Και η διαφορά δεν συναρτάται με το μέγεθος των χωρών ή τον αριθμό των νεκρών, αλλά με το μέγεθος των διακυβευόμενων συμφερόντων.

Αλλά το πιθανότερο είναι ότι ως Λωτοφάγοι εννοούνται όσοι οφείλουν να λησμονήσουν και το στιγματισμένο παρελθόν των βομβαρδιζόντων και κάποιες πτυχές της τωρινής δράσης τους, οι επιδιώξεις της οποίας παραμένουν εσκεμμένα ασαφείς. Ας πούμε, ποιος ακριβώς επεμβαίνει; Ο ΟΗΕ; Μα ούτε όλοι ενέκριναν το ψήφισμα ούτε όλοι οι εγκρίναντες συμμετέχουν στην υλοποίησή του. Το ΝΑΤΟ; Μα η επέμβαση γίνεται χωρίς αυτό να έχει ομονοήσει. Μια συμμαχία Δυτικών με τον αραβικό κόσμο; Μα ο Αραβικός Σύνδεσμος παίρνει αποστάσεις έστω παλινωδώντας και, επιπλέον, δεν μπορεί να θεωρηθεί ότι ο αραβικός κόσμος εκπροσωπείται αυθεντικά από το Κατάρ και τα Εμιράτα. Αν αυτός είναι «ο πόλεμος του Σαρκοζί», όπως ακόμα και Αμερικανοί αφήνουν να εννοηθεί, αλλού πρέπει να αναζητήσουμε την αιτία του και όχι στο αυτοδιαφημιζόμενο ενδιαφέρον του Γάλλου πολιτικού για τον λιβυκό λαό.

Η ζωή αντιγράφει την τέχνη

Η ονομασία του, που αποτελεί διεθνή όρο, προέρχεται από τις ιαπωνικές λέξεις τσου-νάμι (tsu, 津, λιμάνι και nami, 波, κύμα)

Τα τεράστια κύματα της Ιαπωνίας που πλημμύρισαν τις οθόνες μας δεν μας φάνηκαν άγνωστα. Τα’ χαμε ξαναδεί σε πολλές ταινίες καταστροφής που δημιούργησαν την εξίσωση [(καταστροφή + μελλοντολογία) x οικολογία = αμέτρητα κέρδη]. Είναι από τις φορές που η ζωή αντιγράφει την τέχνη, μόνο που το κάνει ακόμα πιο πειστικά. Αν παραλείψουμε την ανησυχία των ελληνικών καναλιών πόσο μακριά θα ταξιδέψει η ραδιενέργεια (γιατί το ζήτημα είναι να μη φτάσει στην Ελλάδα, άλλωστε μεταξύ Ελλάδας και Ιαπωνίας δεν κατοικούν άνθρωποι συγκρίσιμοι με τους απογόνους των Ελ), είναι μια στιγμή που η ασημαντότητα του ανθρώπου επιβεβαιώνεται και η σημασία των ευτελών που μας βασανίζουν καθημερινά καταργείται μπροστά στο θηριώδες ξέσπασμα της Γης. Με πόσες παρόμοιες ανησυχίες με τις δικές μας θα ξεκίνησαν τη μέρα τους οι Ιάπωνες που λίγες ώρες μετά είδαν το Κύμα να παρασύρει σπίτια, συγγενείς, ζωές, ελπίδες; Η ψυχραιμία των κατοίκων και η ποιότητα της κρατικής μηχανής κάνουν το αντίστοιχο υποθετικό γεγονός στην Ελλάδα να φαντάζει ανεπανόρθωτα ισοπεδωτικό. Άραγε, αν, εκείνοι οι δρόμοι που κοπήκανε σαν από μαχαίρι με το οδόστρωμα να παραμένει εντυπωσιακά ανέπαφο, είχαν κατασκευαστεί με το οδόστρωμα του δικού μας περιφερειακού δρόμου, πόσο χειρότερο θα ήταν το αποτέλεσμα του τσουνάμι;

 

Η Γη δημιουργήθηκε με τέτοιον τρόπο, με σεισμούς που μετακίνησαν ωκεανούς, χάραξαν κοιλάδες, γκρέμισαν βουνά και γέννησαν αβύσσους. Ας μην το ξεχνάμε, ίσα ίσα που, ακόμα κι αν το ξεχνάμε, τέτοιες ώρες το ξαναθυμόμαστε με εκείνη την προγονική μνήμη που έχουμε απωθήσει βαθιά. Και οι Ιάπωνες, που εμείς τους έχουμε ταυτίσει με μία κάμερα στο χέρι που ληστρικά φωτογραφίζει τα πάντα, δείχνουν ένα μεγαλείο που δεν συναντάται εύκολα. Οι παλιοί ναυτικοί του νησιού έχουν να το λένε: αν ο Έλληνας, με τη ζεμπεκιά πάνω στα χαλάσματα έσμιγε με τον Ιάπωνα, που δουλεύει με προσήλωση στο κοινωνικό καθήκον, θα 'χαμε ένα ενδιαφέρον υβρίδιο.

 

Αφιερωμένο στους φίλους που είχαν δυσάρεστα νέα. Δεν απαλύνει ο προσωπικός πόνος σκεπτόμενοι την Ιαπωνία, απλά μέσα στην οικουμενικότητα γίνεται πιο ανθρώπινος.

 

αφιερώματα στο συμβάν στον αντιπάριο: εδώ, εδώ, και εδώ

Συνέντευξη του Νόαμ Τσόμσκι στην Ελευθεροτυπία

Χθεσινή συνέντευξη του Νόαμ Τσόμσκι στην Ελευθεροτυπία (στον κ.Χ. Πολυχρονίου). Μια συνοπτική και ώριμη θεώρηση των γεγονότων που αλλάζουν την ιστορία γύρω μας.

Εδώ και δεκαετίες από τους κορυφαίους αναλυτές του Μεσανατολικού, ο Νόαμ Τσόμσκι, κατά γενική ομολογία «ο μεγαλύτερος διανοούμενος εν ζωή στον κόσμο», έχει κυριολεκτικά βομβαρδιστεί αυτές τις μέρες από τα διεθνή ΜΜΕ για σχόλια και αναλύσεις γύρω από τις δραματικές και συγκλονιστι     κές εξεγέρσεις στη Μέση Ανατολή. Πάντως, για μας, βρήκε πάλι λίγο χρόνο να μας αφιερώσει (μάλλον πολύ χρόνο!) και οι απόψεις του, όπως πάντα, έχουν τρομερή σπουδαιότητα, αφού στηρίζονται μόνιμα σε ακλόνητες λογικές βάσεις, σε αναμφισβήτητα ιστορικά γεγονότα και σε αυστηρές, ενδελεχείς αναλύσεις.

Για να ξεκινήσουμε, ποια είναι η γενική εντύπωσή σας για το τι συνέβη στην Αίγυπτο και για τη φωτιά που απλώνεται σε όλη την υπόλοιπη Μέση Ανατολή;

Τα γεγονότα είναι πραγματικά θεαματικά. Το θάρρος, η αποφασιστικότητα και η αφοσίωση των διαδηλωτών είναι απερίγραπτα. Είναι η πιο εκπληκτική περιφερειακή εξέγερση στη σύγχρονη εποχή και οι συνέπειες είναι τεράστιες. Οσον αφορά τις Ηνωμένες Πολιτείες, ακολουθούν τη γνωστή συνταγή: Εννοώ, δηλαδή, πως η αντίδραση είναι αρκετά συνηθισμένη: Μάρκος, Ντιβαλιέ, Τσαουσέσκου... Παρέμεινε προσκολλημένος στους αγαπημένους σου δικτάτορες όσο πιο πολύ γίνεται. Ύστερα κάνε στροφή 180 μοιρών και στείλ' τους να βοσκήσουν, όταν οι εσωτερικές δυνάμεις, συνήθως ο στρατός, στραφεί εναντίον τους, και μετά προσπάθησε να διαμορφώσεις ένα διαδοχικό καθεστώς που δεν θα αλλάξει πράγματα που είναι στρατηγικής σημασίας, ενώ θα διαγράψεις το παρελθόν και θα κάνεις ανακοινώσεις για τον παραδοσιακό ζήλο προς τη δημοκρατία. Αυτή η πολιτική πετυχαίνει ή αποτυγχάνει ανάλογα με τις περιστάσεις. Πάντως, για τον Ομπάμα και για κάθε ηγέτη στη Δύση τα γεγονότα στη Μέση Ανατολή είναι καταστροφικά.

Μερικοί ήδη συγκρίνουν τις εξεγέρσεις στη Μέση Ανατολή με αυτά που συνέβησαν στην ανατολική Ευρώπη το 1989. Είναι εύστοχη μια τέτοια σύγκριση;

Δεν υπάρχει σύγκριση. Αρχικά, σ' αυτήν την περίπτωση, δεν υπάρχει κανένας Γκορμπατσόφ ανάμεσα στις μεγάλες δυνάμεις. Ο Γκορμπατσόφ ήταν διατεθειμένος να αφήσει τα γεγονότα να πάρουν το δρόμο τους, παρά τις απειλές ασφάλειας προς τη Ρωσία, που ήταν σοβαρές. Σε οξύτατη αντίθεση, η δυτική ισχύς είναι απελπισμένα ανυπόμονη να περιορίσει κάθε σημαντική κίνηση προς τη δημοκρατία.

Οι λόγοι είναι αρκετά αποκαλυπτικοί από μια ματιά στις δημοσκοπήσεις της αραβικής κοινής γνώμης από τους πλέον έγκυρους δυτικούς θεσμούς -που δεν δημοσιεύονται στις ΗΠΑ, αλλά είναι σίγουρα γνωστές στις μυστικές υπηρεσίες και τους κυβερνητικούς σχεδιαστές. Αποκαλύπτουν ότι οι Αραβες, σε ένα τεράστιο ποσοστό, βλέπουν τις ΗΠΑ και το Ισραήλ ως τις μεγαλύτερες απειλές (περίπου το 10% βλέπει το Ιράν ως απειλή). Στην πραγματικότητα, η πλειοψηφία θεωρεί ότι η ασφάλεια της περιοχής θα βελτιωθεί εάν το Ιράν διέθετε πυρηνικά όπλα. Δεν υπάρχουν διαθέσιμες δημοσκοπήσεις πάνω στο θέμα, αλλά δεν αμφιβάλλω ότι μια μεγάλη πλειοψηφία θα προτιμούσε να δει τους οικονομικούς πόρους της περιοχής να πηγαίνουν στον δικό τους πληθυσμό, όχι στη Δύση και στους πλούσιους συνεργάτες της από την εγχώρια ελίτ. Αυτό ήταν το κεντρικό ζήτημα που οδήγησε στη δαιμονοποίηση του Νάσερ και του κοσμικού εθνικισμού γενικότερα και στην αμερικανοβρετανική στήριξη προς το πλέον ακραίο ριζοσπαστικό κράτος (τη Σαουδική Αραβία). Επίσης, και στη διαμόρφωση πολύ στενών σχέσεων με το Ισραήλ ύστερα από την προστασία που παρείχε στο ριζοσπαστικό Ισλάμ από τον κοσμικό εθνικισμό το 1967, και ακολούθως.

Δεν υπάρχει τίποτα καινούριο γύρω από αυτές τις λαϊκές διαθέσεις και οι δυτικές κυβερνήσεις έχουν καλή γνώση αυτών, όπως καλά ξέρουμε από αποχαρακτηρισμένα αρχεία που πάνε πίσω στη δεκαετία του '50. Αυτό από μόνο του αρκεί να εξηγήσουμε γιατί δεν υπάρχει Γκορμπατσόφ στη Δύση. Αυτή είναι μια τεράστια διαφορά μεταξύ της ανατολικής Ευρώπης το 1989 και του αραβικού κόσμου σήμερα.

Άλλη μία διαφορά είναι ότι στην περίπτωση της ανατολικής Ευρώπης, οι ΗΠΑ και οι σύμμαχοί της ήταν πλημμυρισμένοι από χαρά που είδαν τη διάλυση του μεγάλου τους εχθρού. Αυτό επέτρεψε στη Δύση να επεκτείνει την ισχύ της - το ΝΑΤΟ σύντομα άρχισε να επεκτείνεται ανατολικά, σε καθαρή παραβίαση υποσχέσεων που είχαν δοθεί προς τον Γκορμπατσόφ. Επίσης, όπως θριαμβολογούσε ο επιχειρηματικός τύπος, ο δυτικός εταιρικός κόσμος είχε τώρα μια καινούρια υγιή φτηνή και πειθαρχημένη εργατική δύναμη -μάλιστα ξανθή και γαλανομάτα- που θα μπορούσε να την εκμεταλλευθεί για να υποθάλψει τους δυτικούς εργαζόμενους και τους «πολυτελείς τρόπους ζωής τους». Η ευφορία στον επιχειρηματικό τύπο ήταν όντως αρκετά αποκαλυπτική και κατανοητή. Ακριβώς το αντίθετο απ' αυτό που συμβαίνει στον αραβικό κόσμο, όπου η Δύση είναι βαθιά αντίθετη στην αλλαγή καθεστώτος που υπερβαίνει ορισμένα νέα ονόματα και μινιμαλιστικές μεταρρυθμίσεις.

Γενικώς, οι Ηνωμένες Πολιτείες και οι σύμμαχοί τους ακολουθούν τη φθαρμένη αρχή ότι η δημοκρατία είναι μια χαρά, τουλάχιστον έως ενός σημείου, εάν και μόνο εάν συνάδει με τους στρατηγικούς και οικονομικούς στόχους. Αυτή είναι μια καθιερωμένη αρχή, και φυσικά αυτή διαφοροποιεί αισθητά τις δύο συγκεκριμένες περιπτώσεις.

Στην πραγματικότητα, η μόνη συγκρατημένα λογική σύγκριση που θα μπορούσε να γίνει θα ήταν με τη Ρουμανία, όπου ο Τσαουσέσκο, ο πιο απεχθής από τους δικτάτορες της περιοχής, είχε βαθιά στήριξη από τις Ηνωμένες Πολιτείες ως το τέλος. Και όταν έφτασε το τέλος του, όταν δηλαδή ανετράπη και εκτελέστηκε, η κυβέρνηση του πρώτου Μπους ακολούθησε τους συνηθισμένους κανόνες: μελοδραματικές κινήσεις ότι είναι στο πλευρό του λαού και εναντίον δικτατοριών και στη συνέχεια κινήσεις για συνέχιση των υπαρχουσών δομών και σχέσεων στο μεγαλύτερο δυνατό βαθμό.

Αλλά αυτό που συμβαίνει στον αραβικό κόσμο σήμερα είναι τελείως διαφορετικό. Κανείς δεν γνωρίζει τι κατάληξη θα έχουν τα πράγματα. Τα προβλήματα στα οποία οι διαδηλωτές προσπαθούν να εστιάσουν την προσοχή είναι εξαιρετικά βαθιά και δεν πρόκειται να λυθούν εύκολα. Υπάρχει τρομερή ένδεια, καταστολή, έλλειμμα όχι μόνο δημοκρατίας αλλά σοβαρής ανάπτυξης για τον γενικό πληθυσμό. Γι' αυτό έχουν υπάρξει διαδηλώσεις εδώ και χρόνια, κυρίως εργατικές διαδηλώσεις στην Αίγυπτο, που συχνά καταστέλλονται βίαια.

Αλλοι, πάλι, υποστηρίζουν ότι η απειλή ενός ριζοσπαστικού Ισλάμ καθιστά αναγκαίες τις αυταρχικές κυβερνήσεις στη Μέση Ανατολή. Οι ΗΠΑ δεν πρέπει να ανησυχούν ιδιαίτερα για την πιθανή άνοδο στην εξουσία ριζοσπαστικών ισλαμικών δυνάμεων;

Δίχως να είναι τελείως αβάσιμη, η διατύπωση αυτή είναι σοβαρά παραπλανητική. Η γενική απειλή δεν προέρχεται από ένα ριζοσπαστικό Ισλάμ, αλλά από την ανεξαρτησία. Στον αραβικό κόσμο, οι ΗΠΑ και οι σύμμαχοί τους έχουν υποστηρίξει συχνά ριζοσπάστες Ισλαμιστές, μερικές φορές για να αποτρέψουν την απειλή του κοσμικού εθνικισμού. Ενα γνωστό παράδειγμα είναι η Σαουδική Αραβία, το ιδεολογικό κέντρο του ριζοσπαστικού Ισλάμ (και της ισλαμικής τρομοκρατίας). Αλλο ένα παράδειγμα σε μια μεγάλη λίστα τέτοιων περιστατικών είναι ο Ζία ουλ Χακ, ο πιο βάναυσος των δικτατόρων του Πακιστάν και αγαπημένος του Ρέιγκαν, ο οποίος έθεσε σε εφαρμογή ένα πρόγραμμα ριζοσπαστικού εξισλαμισμού (με χρηματοδότηση από τους Σαουδάραβες) -και ανέπτυξε πυρηνικά όπλα, ενώ η κυβέρνηση του Ρέιγκαν έκανε τα «στραβά ματιά» για να μπορεί να συνεχίσει να παρέχει σημαντική βοήθεια στον αγαπημένο της δικτάτορα. Αυτές οι εξελίξεις βρίσκονται πίσω από τις σημερινές ανησυχίες ότι πυρηνικό υλικό μπορεί να πέσει στα χέρια ριζοσπαστικών ισλαμιστικών στοιχείων, ο απόλυτος εφιάλτης, και μία από τις σκοτεινές κληρονομιές της εποχής Ρέιγκαν.

Είναι σημαντικό να γίνει κατανοητό ότι η φύση οποιουδήποτε καθεστώτος που οι ΗΠΑ υποστηρίζουν στον αραβικό κόσμο έρχεται σε δεύτερη μοίρα εν συγκρίσει με τον έλεγχο. Όσον αφορά τους πολίτες, αυτοί αγνοούνται έως ότου ξεσηκωθούν και σπάσουν τις αλυσίδες τους.

Πάντως, οι εξεγέρσεις δεν πρέπει να αποτέλεσαν και μεγάλη έκπληξη στην Ουάσιγκτον. Οι ΗΠΑ είχαν ισχυρές ενδείξεις, για παράδειγμα, για τις διαμαρτυρίες και τη δυναμική του δημοκρατικού κινήματος στην Τυνησία.

Τον Ιούλη του 2009, ο αμερικανός πρεσβευτής Robert Godec, όπως μάθαμε από τις διαρροές της WikiLeaks, είχε στείλει τηλεγράφημα ότι ένα δυναμικό δημοκρατικό κίνημα στην Τυνησία κατευθυνόταν εναντίον «ενός αστυνομικού κράτους, με λίγη ελευθερία έκφρασης... και σοβαρά προβλήματα ανθρωπίνων δικαιωμάτων», με επικεφαλής έναν δικτάτορα η οικογένεια του οποίου ήταν στόχος μίσους εξαιτίας απίστευτης διαφθοράς. Αλλά αυτό ήταν εντάξει όσο τα κέντρα εξουσίας ήταν ικανά να διατηρούν την τάξη και την παθητικότητα.

Πρέπει όμως να έχουμε υπόψη ότι σε όλη τη βορειοδυτική επικράτεια της Αφρικής, η Γαλλία είναι ο κύριος παράγοντας καταστολής. Τα σημερινά κύματα διαμαρτυρίας ξεκίνησαν από τη Δυτική Σαχάρα, που δέχθηκε εισβολή και καταχτήθηκε από το Μαρόκο προκειμένου να αποτραπεί η ανεξαρτησία αυτής της πρώην γαλλικής αποικίας και η οποία βιώνει βίαιη καταστολή από τότε. Τον Νοέμβρη, ο μαροκινός στρατός προέβη σε νέες βιαιότητες με αποτέλεσμα να ξεκινήσει έρευνα από τα Ηνωμένα Εθνη, αλλά την μπλοκάρισε η Γαλλία, ο κύριος προστάτης της βίας και της καταστολής στις πρώην αποικίες της.

Θα είναι πραγματικά διαφορετική η Μέση Ανατολή έπειτα από τις εξεγέρσεις;

Δεν νομίζω πως μπορεί κάποιος να προβλέψει πώς θα εξελιχθεί η όλη κατάσταση, αλλά σίγουρα έχουν τεθεί οι βάσεις για σημαντικές αλλαγές στην περιοχή. Προς το παρόν, τα καθεστώτα λίγο πολύ ακόμα αντέχουν. Στην Τυνησία και την Αίγυπτο τα καθεστώτα είναι ουσιαστικά τα ίδια, χωρίς αλλαγές. Αλλά οι διαδηλώσεις είναι τόσο δυναμικές και ενεργητικές, που είναι δύσκολο να πιστέψουμε ότι θα συγκρατηθούν εύκολα.

Το Μπαχρέιν, από την άλλη μεριά, είναι ιδιαίτερα ευαίσθητο μέρος. Εκεί βρίσκεται ο αμερικανικός Πέμπτος Στόλος, η σημαντικότερη στρατιωτική δύναμη στην περιοχή. Αλλά επίσης, το Μπαχρέιν είναι μια χώρα όπου η πλειονότητα αποτελείται από σιίτες και η ηγεσία του από σουνίτες. Ο πληθυσμός στις γειτονικές περιοχές της Σαουδικής Αραβίας αποτελείται, επίσης, κυρίως από σιίτες και η Σαουδική Αραβία ανησυχεί για αυτούς εδώ και χρόνια. Είναι ένας καταπιεσμένος πληθυσμός. Οι ΗΠΑ και οι σαουδάραβες σύμμαχοί τους ανησυχούν εδώ και καιρό για πιθανές επιρροές από τις γύρω περιοχές σιιτών-Ιράν, νοτίου Ιράκ. Περαιτέρω, εκεί τυγχάνει να βρίσκεται και το μεγαλύτερο μέρος του σαουδαραβικού πετρελαίου. Ετσι, το τι θα συμβεί στο Μπαχρέιν θα έχει σίγουρα ιδιαίτερη σπουδαιότητα.

Και οι εκτιμήσεις σας για την τραγωδία που ξεδιπλώνεται στη Λιβύη και τον πιθανό αντίκτυπο της απόφασης του δικτάτορα Καντάφι να παραμείνει στην εξουσία με κάθε τρόπο;

Η Λιβύη έχει υποφέρει φρικτά στον προηγούμενο αιώνα. Η ανατολική Λιβύη υπέστη στην πρώτη γενοκτονία μετά τον Α' Παγκόσμιο Πόλεμο, από το 1929, στα χέρια της φασιστικής Ιταλίας. Από το 1969 έχει υποβληθεί στη βάναυση εξουσία του Μουαμάρ Καντάφι. Από τις αρχές της δεκαετίας του '80, χρησίμευσε ως ένας βολικός σάκος του μποξ για την αδίστακτη και δειλή κυβέρνηση του Ρέιγκαν, η οποία αναγνώρισε ότι δεν θα υπήρχε καμία διεθνής υποστήριξη για τους βομβαρδισμούς εναντίον της Λιβύης και τους θανάτους που προκάλεσε σε αθώο πληθυσμό. Τώρα φαίνεται ότι, με απίστευτο θάρρος, οι Λίβυοι έχουν απομακρύνει τους εγκληματίες τραμπούκους μακριά από το μεγαλύτερο μέρος της ανατολικής Λιβύης και έχουν κερδίσει έδαφος και σε άλλα μέρη. Η χώρα δείχνει να βρίσκεται στα πρόθυρα μιας φρικτής αιματοχυσίας, καθώς ο Καντάφι φαίνεται να έχει αποφασίσει πως θα κάνει οτιδήποτε για να διατηρήσει την εξουσία του. Εκατοντάδες άνθρωποι έχουν σκοτωθεί αλλού κατά τη διάρκεια των θεαματικών δημοκρατικών εξεγέρσεων στον αραβικό κόσμο που ξέσπασαν φέτος, αλλά η Λιβύη μπορεί να αποδειχθεί μοναδική στον φόρο αίματος που θα πληρώσει. Για την Ευρώπη, ιδιαίτερα, αλλά επίσης και για τις ΗΠΑ, πρέπει να είναι προτεραιότητα η αποτροπή της επικείμενης τραγωδίας στη Λιβύη.

Θα έχουν επίπτωση αυτά τα γεγονότα στο παλαιστινιακό ζήτημα;

Η θέση των ΗΠΑ και του Ισραήλ -αυτοί λειτουργούν ακολουθώντας ο ένας τον άλλον- κατά πάσα πιθανότητα θα γίνει περισσότερο σκληρή και πιο καταπιεστική. Ένας λόγος για τον οποίο οι ΗΠΑ θα συνεχίσουν να κάνουν ό,τι μπορούν για να αποτρέψουν μια σοβαρή δημοκρατικοποίηση στην Αίγυπτο, είναι το γεγονός ότι ο πληθυσμός εκεί είναι σε μεγάλο ποσοστό ενάντια στο «σύμφωνο ειρήνης» του 1979, το οποίο, όπως έγινε άμεσα κατανοητό από τους ισραηλινούς αναλυτές, ελευθέρωσε το Ισραήλ στο να διεξάγει επιθέσεις και να συνεχίζει την παράνομη κατοχή δίχως αντίσταση από κάποια σημαντική δύναμη στον αραβικό κόσμο. Αμέσως μετά την υπογραφή της συμφωνίας, το Ισραήλ ξεκίνησε την πρώτη από τις τέσσερις εισβολές του στον Λίβανο. Έκτατε και οι αποικιστικές δραστηριότητες και η καταστολή κλιμακώθηκαν στις κατεχόμενες περιοχές (με αμερικανική στήριξη και συμμετοχή σε όλη την πορεία). Επιπλέον, υπάρχουν εσωτερικοί φραγμοί σε μια δημοκρατική εξέγερση. Στη Λωρίδα της Γάζας, η Χαμάς κυβερνά με σιδερένια γροθιά. Στη Δυτική Όχθη, η Παλαιστινιακή Αρχή έχει τη στήριξη των ΗΠΑ, του Ισραήλ και της ιορδανικής δικτατορίας στην αντίθεσή της σε προσπάθειες να επέλθει ουσιαστική αλλαγή. Παρά ταύτα, μπορεί να μην είναι ικανοί να συγκρατήσουν τις λαϊκές δυνάμεις που σαρώνουν την περιοχή, γεγονότα αληθινά ιστορικής σπουδαιότητας.

Ο Νόαμ Τσόμσκι είναι ομότιμος καθηγητής Γλωσσολογίας και Φιλοσοφίας στο ΜΙΤ. Το τελευταίο και πιο πρόσφατο βιβλίο του είναι το «Gaza in Crisis: Reflections on Israel's War Against the Palestinians», που το έγραψε μαζί με τον Ιλάν Πάπε.

Δείτε και ψηφίστε τις καλύτερες γελοιογραφίες επί του ζητήματος εδώ: http://www.cartoonmovement.com 

Αίγυπτος - H γενιά του Facebook εξεγειρεται

 

 

ΑΠΟ ΤΟΝ ΣΤΕΛΙΟ ΚΟΥΛΟΓΛΟΥ

ΕΙΚΟΣΙ ΔΥΟ ΧΡΟΝΙΑ μετά την πτώση του τείχους του Βερολίνου, ο αραβικός κόσμος ζει τη δική του δημοκρατική άνοιξη. Τότε ήταν η εξέγερση των λαών ενάντια στα κομμουνιστικά καθεστώτα που είχαν επαγγελθεί τον επίγειο παράδεισο, για να μετατραπούν τελικώς σε αυτοεγκλωβισμένα φρούρια ανελευθερίας, ανικανότητας και διαφθοράς. Το 2011 ήρθε η σειρά των χωρών που κατάφεραν μετά τον Β' Παγκόσμιο Πόλεμο να απαλλαγούν από τον ζυγό της αποικιοκρατίας για να καταντήσουν σταδιακά τσιφλίκια φτώχιας, δικτατορικών κυβερνήσεων, νεποτισμού και γεροντοκρατίας: στις 5 χώρες της Βόρειας Αφρικής οι Πρόεδροί τους βρίσκονται συνολικά στην εξουσία 125 χρόνια, αν συνυπολογίσουμε και τον ανατραπέντα Πρόεδρο της Τυνησίας Μπεν Αλί.

ΕΙΔΙΚΟΤΕΡΑ ΣΤΗΝ ΠΕΡΙΠΤΩΣΗ ΤΗΣ ΤΥΝΗΣΙΑΣ και της Αιγύπτου, είναι αλήθεια ότι είχαν βάλει το χεράκι τους το ΔΝΤ και η Παγκόσμια Τράπεζα. Τη δεκαετία του 2000 στην Αίγυπτο και λίγο νωρίτερα στην Τυνησία επέβαλαν τις γνωστές συνταγές μαζικών αποκρατικοποιήσεων, μείωσης του ρόλου του κράτους, απορρύθμισης των εργασιακών σχέσεων και fast track ξένων επενδύσεων.

ΣΤΗΡΙΓΜΕΝΕΣ ΣΤΗΝ ΑΠΑΝΘΡΩΠΗ ΕΚΜΕΤΑΛΛΕΥΣΗ του φθηνού εργατικού δυναμικού, οι νεοφιλελεύθερες συνταγές έδειξαν στην αρχή να αποδίδουν: η Τυνησία μετατράπηκε σε χώρα-μοντέλο που ο πρώην Γάλλος πρόεδρος Ζακ Σιράκ αποκαλούσε «οικονομικό θαύμα» και η Αίγυπτος στο αγαπημένο παράδειγμα των διεθνών αγορών και της Ουάσινγκτον. Λόγω των ξένων επενδύσεων που διευκόλυνε η νέα νομοθεσία, οι αριθμοί άρχισαν να ευημερούν αλλά να υποφέρουν οι άνθρωποι: οι φτωχοί πολλαπλασιάστηκαν και οι κοινωνικές ανισότητες μεγάλωσαν. Στην Τυνησία ξέρουμε τι έγινε: χρειάστηκε απλώς η αυτοπυρπόληση ενός μικροπωλητή για να μπει φωτιά σε όλο τον βάλτο. Στην Αίγυπτο, μόνο το 2008, 14 άτομα έχασαν τη ζωή τους σε συμπλοκές στις ουρές έξω από τους φούρνους που πωλούσαν ψωμί σε τιμές επιδοτούμενες από το κράτος.

ΓΙ' ΑΥΤΟ, ΑΛΛΩΣΤΕ, η εξέγερση της Αιγύπτου δεν έπεσε από τον ουρανό: είχαν προηγηθεί μεγάλες εργατικές απεργίες (800 το 2008-9, χωρίς ιστορικό προηγούμενο στη χώρα), ο δημόσιος βασανισμός και η δολοφονία από αστυνομικούς ενός νεαρού αποφοίτου του Πανεπιστημίου της Αλεξάνδρειας που ξεσήκωσε θύελλα αντιδράσεων στη νεολαία καθώς και οι μεγάλες κινητοποιήσεις του 2008 ενάντια στις αυξήσεις των τιμών στο ψωμί και τα άλλα βασικά αγαθά, οι οποίες οργανώθηκαν και συντονίστηκαν μέσω του Facebook και των άλλων σελίδων κοινωνικής δικτύωσης.

ΜΕΡΙΚΟΙ ΜΠΛΟΓΚΕΡ ΣΥΝΕΛΗΦΘΗΣΑΝ ή πήγαν στη φυλακή, αλλά οι συνεχιστές τους μετέδωσαν λεπτό προς λεπτό σε όλη την Αίγυπτο τις εξελίξεις στην Τυνησία, οι οποίες έπαιξαν καταλυτικό ρόλο στην αιγυπτιακή εξέγερση. Άλλωστε, το πόσο σημαντικός είναι ο ρόλος του ίντερνετ φαίνεται από τις διαφορετικές εξελίξεις που σημειώνονται στην Αίγυπτο σε σχέση με την πολύ πιο ήρεμη Υεμένη: στην τελευταία οι κοινωνικές συνθήκες είναι πολύ χειρότερες, αλλά της λείπει τόσο το ίντερνετ, που είναι ελάχιστα δια- δεδομένο, όσο βεβαίως και η ανεξάρτητη κοινωνία των πολιτών, από τους νέους και τους ανέργους μέχρι τα μεσαία στρώματα, τους καθηγητές και τους εργαζόμενους, που εξεγείρονται στην Αίγυπτο.

ΤΟ ΕΝΔΙΑΦΕΡΟΝ ΑΚΡΙΒΩΣ είναι ότι το κίνημα που συνταράσσει την Αίγυπτο δεν έχει καμία κομματική ή θρησκευτική εξάρτηση. Ο Χόσνι Μουμπάρακ είχε φροντίσει να διαλύσει τη λαϊκή (μη θρησκευτική) αντιπολίτευση με τις φυλακίσεις και τα βασανιστήρια. Mια συνηθισμένη μέθοδος ήταν να αφήνουν τους αντιφρονούντες χωρίς φαγητό και νερό στη μέση της ερήμου. Η δε Μουσουλμανική Αδελφότητα, που συνέχισε να δρα μέσα από τα τζαμιά, τις πρώτες μέρες διαχώρισε τη θέση της από την εξέγερση. Αναγκασμένη να πάρει μέρος με κρύα καρδιά στις διαδηλώσεις στη συνέχεια, έριξε το σύνθημα «Ο Θεός είναι μεγάλος» για να πάρει ως απάντηση από τους διαδηλωτές το σύνθημα «Χριστιανοί-Μoυσουλμάνοι, κοινός αγώνας». Εξάλλου, η Μουσουλμανική Αδελφότητα έχει αποκηρύξει τη βία και μοιάζει περισσότερο με τον Ερντογάν παρά με τους Αγιατολάχ του Ιράν. Το σκιάχτρο του Μπιν Λάντεν που επισείει ο Αιγύπτιος δικτάτορας για να συγκινήσει τους Αμερικανούς πάτρωνές του είναι το τελευταίο κόλπο πριν εγκαταλείψει το προεδρικό μέγαρο.

 φωτογραφίες μπορείτε να δείτε ΕΔΩ & ΕΔΩ

Το "εγχειρίδιο μάχης" τις μέρες των οδομαχιών στο Κάιρο!