Ο Άη Γιώργης παίρνει επιτέλους τα εύσημα ως πρότυπο αμφιβόλου αισθητικής

Πριν ενάμιση χρόνο γραφόταν σ’ αυτό το ιστολόγιο:

(http://antiparos-blog.blogspot.com/2008/09/blog-post_20.html)

Ο οικισμός του Άη-Γιώργη αλλάζει ταχύτατα, μεταλλάσσεται σε ένα κακής αισθητικής θέρετρο που θα θυμίζει σε λίγα χρόνια πως η ανθρώπινη αισθητική καταργείται όταν δεν υπάρχει έλεγχος. Έλεγχος εκ των έσω και έξωθεν.

Θαυμάστε τα απέριττα τριώροφα, τις ευρείες οικοδομές, τα θρασύτατα συγκροτήματα. Η λαβίδα του νόμου αδυνατεί να επέμβει, ακρωτηριασμένη από σιελώδεις δημόσιες σχέσεις, ανεπαρκείς υποδομές, ανεκπαίδευτους υπαλλήλους και πρότυπα πανθομολογουμένης κλεπτοκρατίας. Ό,τι αρπάξουμε, ό,τι προλάβουμε, λίγα εκατοστά παραπάνω το υπόγειο, λίγα εκατοστά φαρδύτερο το παράθυρο, λίγα εκατοστά αμβλυμένη η ηθική μας.

Τα βλέπουμε όλοι και κανείς δεν αντιδρά, ακόμα και αυτοί που έχουν τη δυνατότητα παρέμβασης, δημοτικοί άρχοντες, δικαστικοί, βουλευτές, έπαρχοι, νομάρχες, περιοδεύοντες υπουργοί, υπάλληλοι πολεοδομίας, celebrities, δημοσιογράφοι, μπλόγκερς.

Μόνο μεμψιμοιρούμε και στο βάθος ελλοχεύει και ένας φθόνος για αυτή την εύκολη ζωή που κάποιοι εξαργυρώνουν ερήμην μας.

Τώρα έρχεται και το άρθρο της σημερινής “Καθημερινής” να επικυρώσει τα παραπάνω, που ελάχιστοι τα αγνοούν:

Ερευνητική ομάδα αποκαλύπτει πώς ορισμένα από τα πάλαι ποτέ ωραιότερα τοπία της χώρας είναι πλέον μη αναγνωρίσιμα

Tου Γιωργου Λιαλιου

Παρελθόν αποτελούν ορισμένα από τα ομορφότερα ελληνικά τοπία – ας όψεται η συστηματική, βίαιη ανθρώπινη παρέμβαση.

Η άναρχη δόμηση και η υπερβολική τουριστική ανάπτυξη, η ραγδαία αστικοποίηση, η κατασκευή μεγάλων έργων και η βιομηχανική δραστηριότητα διέγραψαν από πολλές περιοχές τα ίχνη του αρχικού τοπίου, ορατά έως πριν από μία ή δύο δεκαετίες. Ενα πρωτότυπο ερευνητικό πρόγραμμα, που κατέγραψε για πρώτη φορά 150 ελληνικά τοπία, με τις ομορφιές και τις ασχήμιες τους, αποκαλύπτει πώς ορισμένα από τα πάλαι ποτέ ωραιότερα τοπία της χώρας είναι πλέον μη αναγνωρίσιμα. Το ερευνητικό πρόγραμμα «Greekscapes - Αεροφωτογραφικός άτλαντας ελληνικών τοπίων» πραγματοποίησε ερευνητική ομάδα του Χαροκοπείου Πανεπιστημίου Αθήνας (Γιώργος Μελισσουργός, Αργυρώ Μουγγολιά, Δέσποινα Γκιρτή, Αντιγόνη Φάκα) με επικεφαλής τον καθηγητή κ. Κώστα Χατζημιχάλη και χρηματοδότηση από το Ιδρυμα Λάτση. «Το πρόγραμμα κατέγραψε περίπου 150 τοπία, όχι στη λογική της ωραιοποίησης τουριστικών προορισμών ή της καταγγελίας οικολογικών εγκλημάτων, αλλά στη λογική της αποτύπωσης όσο πιο αντιπροσωπευτικά γίνεται της σημερινής κατάστασης. Ωστε να καταλάβουμε τι έχουμε μπροστά μας, με τα “όμορφα” και τα “άσχημα”», εξηγεί στην «Κ» ο κ. Χατζημιχάλης. «Γι’ αυτό και η μελέτη μας δεν περιλαμβάνει μόνο περιοχές φυσικού κάλλους, αλλά αστικές περιοχές, ακόμα και χωματερές ή βιομηχανικές περιοχές».

Μελετώντας πολλά και διαφορετικά ελληνικά τοπία, η ερευνητική ομάδα κατέγραψε και το πλήθος των συχνά καταστροφικών παρεμβάσεων που έχουν γίνει τα τελευταία χρόνια. «Εχουμε εντοπίσει πάρα πολλά τοπία που έχουν αλλάξει δραματικά τα τελευταία 20 χρόνια, ιδιαίτερα στην παράκτια ζώνη. Το τεράστιο μήκος της ελληνικής ακτογραμμής –η Αφρική είναι 230 φορές μεγαλύτερη από την Ελλάδα, αλλά το μήκος των ακτών της είναι μόλις 1,8 φορές μεγαλύτερο– δημιουργεί μια μεγάλη ποικιλία στο ελληνικό τοπίο, αλλά και μεγάλη ευθύνη για την προστασία του», εκτιμά ο κ. Χατζημιχάλης. «Οι κατασκευές είναι μεγάλη απειλή. Το ίδιο και ο μαζικός τουρισμός και η επέλαση της παραθεριστικής κατοικίας. Ολα αυτά, σε συνδυασμό με την τεχνολογία: για παράδειγμα, μια σειρά από Κυκλαδονήσια έχουν πλέον έρθει σε απόσταση 2-3 ωρών από την Αθήνα. Εγιναν αυτό που ήταν για την Αθήνα η Αίγινα και οι Σπέτσες το ’50 και το ’60. Η υπερδόμηση στη Μύκονο και την Τζιά μάς δείχνει πώς θα εξελιχθεί η κατάσταση στο μέλλον».

Την τελευταία δεκαετία, όμως, έχουν αλλάξει πολλά σε σχέση με την προστασία του τοπίου. Το 2000 κυρώθηκε στη Φλωρεντία η Ευρωπαϊκή Σύμβαση για το Τοπίο (ενσωματώθηκε πρόσφατα και από την Ελλάδα), σύμφωνα με την οποία τα ευρωπαϊκά τοπία αποτελούν πλαίσιο ζωής και ως τέτοια πρέπει να συμπεριλαμβάνονται σε όλες τις πολιτικές για τον χώρο. «Αυτό σημαίνει ότι η έννοια του τοπίου και της προστασίας του έπαψε να είναι αφηρημένη έννοια και εφ’ εξής θα πρέπει θα συνυπολογίζεται στη χάραξη πολιτικής», εξηγεί ο κ. Χατζημιχάλης. «Οχι μόνον από αισθητικής άποψης, αλλά και από λειτουργικής: ας μην ξεχνάμε ότι τοπίο δεν είναι μόνον αυτό που βλέπουμε, αλλά και αυτό μέσα στο οποίο ζούμε». Τα παραδείγματα που ακολουθούν είναι ενδεικτικά.

Αντίπαρος

Από βοσκότοπος, θέρετρο αμφιβόλου αισθητικής...

«Ο τεμαχισμός σε τουριστικά οικόπεδα του παράκτιου τοπίου στην περιοχή του Αγίου Γεωργίου στη νότια Αντίπαρο σοκάρει το βλέμμα», παρατηρεί το ερευνητικό πρόγραμμα και αφηγείται μια «κλασική» στις Κυκλάδες ιστορία οικοπεδοποίησης. «Στη νοτιοδυτική πλευρά της Αντιπάρου, σε μια έκταση περίπου 1.500 - 1.800 στρεμμάτων, έχει αναπτυχθεί από το 1975 ο παραθεριστικός οικισμός του Αγίου Γεωργίου, ο οποίος δημιουργήθηκε βάσει διατάξεων της νομοθεσίας περί οικοδομικών συνεταιρισμών. Μέχρι τη χάραξη των δρόμων και το “κόψιμο” των οικοπέδων, η περιοχή ήταν βοσκότοπος, χωρίς οδική σύνδεση με την πόλη της Αντιπάρου. (...) Η μετατροπή του παράκτιου τοπίου σε οικόπεδα ακολουθεί την “τυπική” διαδικασία κερδοσκοπικής εκμετάλλευσης της γης με ασαφείς τίτλους ιδιοκτησίας, γνωστή και από άλλες αντίστοιχες περιπτώσεις στον ελληνικό χώρο (...). Αυτό που αντικρίζει σήμερα ο επισκέπτης είναι η ταχύτατη μετατροπή του τοπίου σε ένα πυκνό και κακής αισθητικής θέρετρο, τυπικό δείγμα της οικοπεδοποίησης και ανοικοδόμησης των τουριστικών ακτών. Η αξιοποίηση των ασαφών πολεοδομικών διατάξεων, οι αλληλοεπικαλύψεις της νομοθεσίας, η παντελής έλλειψη ελέγχου από τις πολεοδομικές αρχές και η σιωπηρή συναίνεση των τοπικών αρχών, συγκροτούν το πλέγμα των κοινωνικών διαδικασιών παραγωγής του τοπίου, γνωστών σε όλα τα νησιά των Κυκλάδων. Εύκολα μπορεί κανείς να φανταστεί πώς θα είναι η περιοχή σε δέκα χρόνια».