ΚΒ - διαδίκτυο

Ο Κωνσταντίνος Β. Μιλάει Για Το Διαδίκτυο

Γύρω στο 94, κάτι που λεγόταν web άρχισε να μπαίνει σε κάποια σπίτια μέσω μόντεμ, ήταν γενικά μια εποχή που λίγα πράγματα μπορούσες να κάνεις με το internet μιας και περίμενες λεπτά ολόκληρα ακόμα κι ένα έταρτο για να δεις μια σελίδα ή να ανοίξει κάτι, συνήθως βαριόμουν και μετά έβγαινα βόλτα. Όταν από την ταχύτητα των 24 περάσαμε στα 36 και στα 64 τότε όλα άρχισαν να αλλάζουν. Λίγο μου άρεσε η ενασχόληση με το internet γιατί ένοιωθα να καθηλώνομαι μπροστά σε μια οθόνη και θεωρούσα πως έχανα το χρόνο μου. Όσοι μας κορόιδευαν τότε, χρησιμοποιούν το web περισσότερο από εμάς και είναι όλοι αυτοί που σήμερα έχουν φανατικά προφίλ στο facebook ή σε κάποια άλλη διαδικτυακή κοινότητα.

......Ακριβώς το ίδιο φαινόμενο παρατηρήθηκε και αργότερα στο web, στην αρχή ήταν όλα ελεύθερα, μετά άρχισαν να μπαίνουν οργανισμοί και εταιρείες, να πληρώνεις χρήματα μέσω κάρτας, να πρέπει να γίνεσαι μέλος για να κατεβάσεις ένα επιστημονικό κείμενο από μια βιβλιοθήκη, ενώ αντίθετα είδαμε μορφές τέχνης όπως μουσικά αρχεία, φωτογραφικά αρχεία, ολόκληρες ταινίες να γίνονται βορά στην παγκόσμια αρένα και όλοι να καταβροχθίζουν τα πάντα μέσω copy paste για να πλουτίσουν την ψηφιακή τους βιβλιοθηκη, δηλαδή σκληρούς δίσκους από μουσική μέχρι κινηματογραφικές ταινίες, μια αχόρταγη μανία, μια τάση, ένα πρωτοφανές trend που θυμίζει ρωμαϊκή αρένα.

Νομίζω πως το φαινόμενο αυτό θα λήξει σύντομα αφού με το web 2 έχει αρχίσει να διαφαίνεται πλέον ότι το internet θα γίνει ένας κανονικός στερεότυπος κόσμος γεμάτος από κλισέ, ρυθμούς, νόμους, εταιρείες, και η κοινωνία που υπάρχει στα πεζοδρόμια και στα εμπορικά κέντρα θα μεταφερθεί αυτούσια μέσα στον κόσμο του web για να επιβεβαιωθεί για άλλη μια φορά ο καπιταλιστικός όρος: το στερεότυπο ποτέ δεν πεθαίνει.

Μόνο που μέσα εκεί όπως το αντιλαμβάνομαι ο ίδιος, ο άνθρωπος φαίνεται πως θα αρχίσει να απομονώνεται και από την ψυχή του αλλά και από τον περίγυρό του. Ήδη βλέπουμε μικρές ηλικίες και πιτσιρίκια που ασχολούνται τόσο πολύ με το web, σερφάροντας ή παίζοντας βίαια παιχνίδια, όταν βγαίνουν στο πάρκο με άλλα παιδιά για να παίξουν να παρουσιάζουν μια μορφή κατάθλιψης, να μην επικοινωνούν με τα συνομήλικα παιδιά και να περιμένουν την ώρα που θα τα ξαναπάς μπροστά από τον υπολογιστή για να αφοσιωθούν με τον κόσμο που υπάρχει εκεί μέσα. Μέσα σε λίγα χρόνια από την επίδραση αυτή αρχίζουν να εκδηλώνονται διάφορα συμπτώματα. Οι συμπεριφορές των ανθρώπων αλλάζουν. Κάτι ίσως που θα επιβεβαιώσει ότι τα συστήματα που φτιάξαμε αποδυναμώνουν την ψυχή του ανθρώπου που έχει την ψευδαίσθηση ότι η ελευθερία του είναι ένα μέσο στα χέρια του, ένας υπολογιστής στο τραπέζι του.

Έχει δημιουργηθεί η εντύπωση ότι το web είναι μια επανάσταση, ότι προσφέρει δυνατότητες -και σίγουρα προσφέρει-, ότι μέσω του web θα αξιοποιηθούν πράγματα, θα βελτιωθεί ο τρόπος που κινείται η κοινωνία, όμως πίσω από όλα αυτά υπάρχει πάντα το οικονομικό κριτήριο, οι πολυεθνικές εταιρείες, το κεφάλαιο, ο συντηρητισμός, τα ίδια πολιτικά συστήματα. Το οικονομικό κριτήριο πάντα επηρεάζει και υπαγορεύει το στερεότυπο, τον κατεστημένο τρόπο έκφρασης. Όλο αυτό το σύστημα που περιμένει να μπει στο web είναι ακριβώς το ίδιο σύστημα που υπάρχει εκεί έξω, γύρω μας, είναι το ίδιο σύστημα που κατέστρεψε τον πλανήτη, που μόλυνε το χώμα, που σκότωσε αθώους, πουσυμφωνεί στα μεταλλαγμένα προϊόντα, που έκανε πολέμους ώστε κάποιοι να πλουτίσουν ακόμα πιο πολύ. Κι αυτό αποδεικνύεται σήμερα με το φαινόμενο της παγκόσμιας κρίσης.....

.....Ο άνθρωπος λατρεύοντας την Πλάνη, δείχνει χαμένος μέσα στο πυκνό μεγάλο δάσος της πληροφορίας. Ανέτοιμος να αφομοιώσει τον όγκο της υπερπληροφόρησης δείχνει να χάνει το κριτήριο της αφαίρεσης, της διάκρισης μεταξύ καλού και κακού, μεταξύ αλήθειας και ψέματος, καταστρέφοντας και παραποιώντας με αυτόν τον τρόπο την αληθινή γνώση, την επίγνωση. Ο άνθρωπος σαν αφελής σούπερ ήρωας καταλήγει επανειλημμένα να είναι ο πρωταγωνιστής του κακού μέσα από τις επιλογές του. Γίνεται ο ίδιος ένα επαναλαμβανόμενο δυστύχημα. Ένα αυτοκίνητο που συγκρούεται στον ίδιο τοίχο σαν κινούμενο σχέδιο. Έτσι μέσα σε λίγα χρόνια όλα αυτά που βλέπαμε στον κινηματογράφο του Hollywood και μας φαίνονταν κάτι μακρινό, τώρα μοιάζει σαν να συμβαίνει έξω απ' το σπίτι μας.

Μέσα σε όλη αυτήν την πλάνη, σε αυτόν τον προκατασκευασμένο κόσμο, μειώνεται αναγκαστικά ο αντίκτυπος της αληθινής Τέχνης......Η τέχνη λοιπόν συμπιέζεται για να χωράει παντού. Η τέχνη που κάποτε μάγευε τον άνθρωπο επειδή είχε μια διάσταση, σήμερα μέσα από το web την χάνει. Κι αυτό από τον κόσμο θεωρείται επαναστατικό.

.......Στις οθόνες των λαπ τοπ τα πάντα φαίνονται ισοπεδωμένα, χωρίς προοπτική και βάθος. Οτιδήποτε βαθιά καλλιτεχνικό γίνεται για άλλη μια φορά ελιτίστικο. Η τέχνη για άλλη μια φορά στην ιστορία της θα αφορά τους λίγους. Όταν υπερισχύσουν τα οικονομικά κίνητρα και εξαπλωθεί παντού η κοινωνία του web, τότε οι ιδεολογίες και οι εναλλακτικές μορφές τέχνης θα καπελωθούν, η πολυφωνία θα είναι πιο συμπαγής και όλα θα δείχνουν σαν ένα ψυγείο ανοιχτό με στοιβαγμένα προϊόντα. Κάποια καλλιτεχνικά μπλογκ ήδη γίνονται com παρουσιάζοντας τα copy paste θέματά τους με μία σοβαροφανή ματιά.

Ο μέσος καθημερινός άνθρωπος μέσα από τις δυνατότητες του web που του παρέχονται, όπως για παράδειγμα η δυνατότητα να δημοσιεύει, πλημμυρίζεται σταδιακά από έπαρση και μισαλλοδοξία. Χάνει το μέτρο σύγκρισης, προσπαθεί να επιβάλλει την ασημαντότητά του, νομίζοντας ότι είναι ο επόμενος Andy Warhol ή ένας προικισμένος επιστήμονας που πάση θυσία πρέπει να ακουστεί, να έχει φωνή. Κι όλα αυτά δημιουργώντας ένα μπλογκ ή ένα σοβαροφανές προφίλ σε μια κοινότητα ή αντίστοιχα κάνοντας πλάκα με ένα αηδιαστικό και αστείο προφίλ για να προσελκύσει τα βλέμματα πάνω του. Μοιάζει σαν να έχει πέσει μια απέραντη μοναξιά. Σαν να διώχνουμε την ζωή από παντού. Σαν ο αυτοσεβασμός να είναι κι αυτός κάτι ρετρό. Ήδη σε κάποιες χώρες τα οικονομικά, και καμιά φορά τα πολιτικά, συμφέροντα ελέγχουν το web, λογοκρίνουν τα θέματα, προσπαθώντας να δημιουργήσουν μια κανονισμένη κοινωνία. Όμως το ζητούμενο θα ήταν να δημιουργηθεί κάτι ουσιαστικό που να διαφοροποιηθεί από το κοινότοπο και να συγκινήσει τον άνθρωπο έξω, πάνω και πέρα από το ίδιο το μέσο του internet.....

Κι όμως όλη η δυστυχία προέρχεται απ’ τον άνθρωπο. Το στερεότυπο της ανθρώπινης αγάπης που χτίσαμε προσφέρει στον άνθρωπο μια περιοριστική αγάπη, μια δογματική και συναισθηματική αγάπη, μια βολική αγάπη, μια αγάπη που πάντα θα τον κρατάει μακριά από την αλήθεια, μια υπνωτική αγάπη, μια ελεγχόμενη αγάπη, μια αγάπη που επιφέρειμετά από καιρό στον άνθρωπο συναισθήματα ιδιοτέλειας, φοβίες, άγχος και το κυριότερο, κατάθλιψη, ακόμα και στις πιο μικρές ηλικίες. Σήμερα η ανθρώπινη αγάπη στηρίζεται στην ιδιοκτησία, στον έλεγχο, στην άσκηση κυριαρχίας. Και το web όπως και το σύστημα κυριαρχεί απόλυτα στον άνθρωπο με το να γνωρίζει και να χειρίζεται τις ανθρώπινες αδυναμίες, στηριζόμενο πάνω στις πλανεμένες αντιλήψεις του, τις οποίες του επιστρέφει «γενναιόδωρα» κρύες ή ξαναζεσταμένες.....

Το internet παρέχει τη δυνατότητα να διαλέγεις την ιστοσελίδα που θέλεις, να ψάχνεις όπου θέλεις, να μαθαίνεις ότι θέλεις. Είναι ένα επαναστατικό εργαλείο. Αλλά μπορεί ένα εργαλείο –απλώς ένα, έστω πανίσχυρο, εργαλείο- να αλλάξει ουσιαστικά τον κόσμο? Αυτό που μπορεί να αλλάξει τον κόσμο ήταν και είναι πάντα οι ίδιοι οι άνθρωποι, οι ιδέες τους και η βούλησή τους, άσχετα με τα μέσα που έχουν στη διάθεσή τους. Αν τώρα ή στο μέλλον κάποιοι αποκτήσουν τις ιδέες και τη βούληση να αλλάξουν κάπως τον κόσμο, να εκφράσουν με τρόπους καινοφανείς νέες ιδέες, ναι, βέβαια, γι’ αυτούς το web θα είναι ένα ισχυρότατο μέσο να το πράξουν και να έχουν απήχηση.

Ωστόσο φοβάμαι, ότι οι ίδιες δυνάμεις που τώρα βρίσκονται έξω από το internet, και κρατούν τον κόσμο σε στασιμότητα, εγκλωβίζοντας την έκφραση στην πεπατημένη, θα διεισδύουν ολοένα και περισσότερο μέσα στο web, κυρίως με σκοπό το κέρδος, κατακτώντας το ουσιαστικά και αλλοτριώνοντας την οποιαδήποτε δυναμική του να είναι εργαλείο ελεύθερης έκφρασης και αλλαγής. Σε λίγο διάστημα θα αρχίσουν οι περιορισμοί. Γνωρίζουμε όλοι ότι όταν το web τα τελευταία χρόνια έγινε πιο δημοφιλές λόγω της ταχύτητας και του γρήγορου download τα πιο ενδιαφέροντα και πολλά υποσχόμενα site, μετατράπηκαν σε κερδοφόρες επιχειρήσεις.....


Το παραπάνω κείμενο αποτελεί τμήμα της ομιλίας του Κωνσταντίνου Βήτα στο 1ο Παγκόσμιο συνέδριο για το Web, που πραγματοποιήθηκε στην Ελλάδα. Λόγω του μεγέθους του κειμένου, επιλέξαμε την αναδημοσίευση μόνο των σημαντικότερων τμημάτων της άκρως ενδιαφέρουσας ομιλίας. Ολοκληρωμένη η ομιλία σε μορφή pdf εδώ.


από το φιλικό μας ibisclub