Μακάριοι εξαγωγείς ολυμπιακής τεχνογνωσίας

"Γνωστή είναι η ρητορική περί ολυμπιακής εκεχειρίας, αλλά επίσης γνωστό είναι ότι και η προτρεπτική αποτελεσματικότητά της είναι δυσδιάκριτη και η αποτρεπτική ισχύς της είναι μικρότατη, σχεδόν ανύπαρκτη. Κανένας πόλεμος, εμφύλιος ή διεθνής, απελευθερωτικός ή κατακτητικός, δεν διεκόπη προσωρινά, προς χάριν των Ολυμπιακών Aγώνων, και καμία σύρραξη δεν έδωσε τη θέση της στην εκεχειρία, έστω για δυο-τρεις εβδομάδες. Ποτέ επίσης οι Ολυμπιακοί Aγώνες δεν υπήρξαν πολιτικώς αποστειρωμένοι, «καθαροί», κι ας επιμένουν περί του αντιθέτου οι «αθάνατοι», η τεράστια δύναμη των οποίων δεν ενδιαφέρεται ιδιαίτερα για τη δημοκρατική της νομιμοποίηση, αν θυμηθούμε και με ποιον απολυταρχικό τρόπο πολιτεύτηκε επί πολλά έτη ο σεσημασμένος «δημοκράτης» Χουάν Αντόνιο Σάμαρανκ.

Οι Ολυμπιακοί είναι ένα οικουμενικό πεδίο χρήματος, θεάματος, εξουσίας και ιδεολογίας πρόσφορο στην άσκησης ποικιλότροπης πολιτικής, από τους ιθύνοντες αλλά και από τους «απέξω» του ολυμπιακού μεγαθεάματος, από τα πάνω αλλά και από τα κάτω. Και η πριν από γρήγορη αναδρομή έχει πολλά να κομίσει: Πολιτικό χαρακτήρα είχε ο αποκλεισμός της Γιουγκοσλαβίας το 1996. Πολιτική ήταν η απόφαση εξήντα χωρών να απόσχουν από τους Αγώνες της Μόσχας το 1980, λόγω της εισβολής στο Αφγανιστάν, και επίσης πολιτική η ανταπάντηση της τότε ΕΣΣΔ και των δορυφόρων της, που δεν συμμετείχαν στους Αγώνες του Λος Αντζελες, το 1984. Πολιτική στόχευση, αντιρατσιστική, είχε η αποχή 29 αφρικανικών χωρών από τους Αγώνες του Μόντρεαλ, το 1976, οι οποίες αντέδρασαν με αυτόν τον σαφή τρόπο στην απόφαση της ΔΟΕ να μην αποβάλει τη Νέα Ζηλανδία από τους Aγώνες, παρότι είχε παίξει με την ομάδα της Νότιας Αφρικής, επί απαρτχάιντ. Και πολιτικός ήταν ο στόχος των μαζικότατων αντικυβερνητικών συγκεντρώσεων στο πενόμενο Μεξικό, το 1968, όταν ο στρατός και η αστυνομία σφαγίασαν τριακόσιους διαδηλωτές στην κεντρική πλατεία των Τριών Πολιτισμών. Θεαματικά ιδεολογικό χαρακτήρα είχε και η σημαδιακή στιγμή εκείνων των αγώνων, η σφραγίδα τους: η υψωμένη γαντοφορεμένη γροθιά δύο μαύρων Αμερικανών αθλητών, πάνω στο βάθρο των νικητών των διακοσίων μέτρων· απόβλητοι έκτοτε από την «ολυμπιακή οικογένεια» και, βεβαίως, από το «αμερικανικό όνειρο» ο Τζον Κάρλος και ο Τόμι Σμιθ δεν κατάφεραν ποτέ να βρουν σταθερή δουλειά.

Οσο είναι «γιορτή», χαρούμενη και ανέμελη, το ελληνικό ποδόσφαιρο, παρά το σλόγκαν των αλλεπάλληλων διαφημιστικών εκστρατειών του ΟΠΑΠ, άλλο τόσο είναι και οι Ολυμπιακοί. Για μια τεράστια πολιτικοοικονομική επιχείρηση πρόκειται, με καλά μελετημένη και την τελευταία της λεπτομέρεια και με μεγάλες πληθυσμιακές μερίδες σε κάθε χώρα ή και λαούς ολόκληρους προαποκλεισμένους από το πλαίσιο της κατά τα λοιπά «πανανθρώπινης πανηγύρεως». Από τους φετινούς Ολυμπιακούς, και ακριβώς όπως θα το περίμενε κανείς, έχει προαποκλειστεί η εθνική ομάδα του Θιβέτ αλλά και σύμπαντες οι κάτοικοι της κατεχόμενης χώρας, η εξέγερση των οποίων κατεστάλη από τους Κινέζους, αφού πρώτα εκδιώχθηκαν οι ξένοι δημοσιογράφοι, ώστε να μην υπάρχουν αυτόπτες μάρτυρες και καταγραφείς της αιματηρής βίας. Εχουν επίσης προαποκλειστεί οι κάτοικοι του Νεπάλ (ώς και η κορυφή του Εβερεστ θα ζωστεί και θα περιφρουρηθεί για να μη «μαγαριστεί» από εκδηλώσεις διαμαρτυρίας), αλλά και χιλιάδες κάτοικοι του ίδιου του Πεκίνου που ξεσπιτώθηκαν για να μη «χαλάνε την εικόνα» με τα φτωχικά τους· αυτού του είδους οι «εκκαθαρίσεις», άλλωστε, είναι απολύτως συνηθισμένες στους Ολυμπιακούς, από την Ατλάντα στο Σίδνεϊ, όπου οι Αβορίγινες, παρά τις διαδηλώσεις τους, δεν κατόρθωσαν να βγουν από το ημίφως της δημοσιότητας (α, ναι, προ καιρού η αυστραλιανή κυβέρνηση ζήτησε αναδρομικώς συγγνώμη για την συστηματική εξαθλίωση των Αυτοχθόνων), κι από ’κει στην Αθήνα, όπου οι τσιγγάνοι ετέθησαν εκτός των «ζωνών ολυμπιακού ενδιαφέροντος», για να μη χάνει την ψεύτικη λάμψη της η βιτρίνα.

Ολα τούτα τα μελαγχολικά, ωστόσο, δεν φαίνεται να απασχολούν ιδιαίτερα τον νου των Ελλήνων πολιτικών και ολυμπιακών αρχόντων, που δεν βρήκαν ούτε δυο λόγια να πουν για τις διαμαρτυρίες Θιβετιανών και Γάλλων ακτιβιστών στην Αρχαία Ολυμπία· μακάριοι λες και κάποια νεφέλη είχε κρύψει από τα μάτια τους ό,τι αντικαθωσπρεπικό ελάμβανε χώρα, προτίμησαν να ξαναπιάσουν το τροπάριο περί εξαγωγής ιδεωδών. Μετριοπαθής, πάντως, ο πρωθυπουργός στις δηλώσεις του μετά την αφή της φλόγας, αρκέστηκε να πει ότι μεταλαμπαδεύουμε αρχές και ιδεώδη, από τα οποία, ως γνωστόν, έχουμε πάντοτε περίσσευμα. Κι όμως. Θα μπορούσε να επεκταθεί και, πάντοτε σεμνά και ταπεινά, να αποσαφηνίσει ότι μπορούμε επίσης να εξαγάγουμε στην Κίνα τεχνογνωσία και πείρα τουλάχιστον σε άλλους τρεις τομείς, υλικότερους και ανταποδοτικότερους: στην ασφάλεια, στην περιβαλλοντική πολιτική και στη χρήση των ολυμπιακών κτισμάτων μετά το πέρας των Αγώνων. Ειδικά, βέβαια, στο ζήτημα της ασφάλειας, το κινεζικό καθεστώς, ξεσκολισμένο στη βία και την καταστολή, δεν φαίνεται να χρειάζεται μαθήματα. Και πάλι όμως θα μπορούσαμε να τους διδάξουμε έστω και τώρα πώς να αγοράσουν πανάκριβα και επιπλέον αχρείαστα μηχανήματα που ύστερα θα τους μείνουν αμανάτι, ή πώς να εκμεταλλευθούν την ολυμπιακή «ευκαιρία» για να σπείρουν κάμερες στο Πεκίνο (αν δεν τις έχουν ήδη σπείρει), τάχα για τη «διαχείριση της οδικής κυκλοφορίας».

Πειστικότεροι θα ήμασταν φυσικά ως δάσκαλοι οικολογικής ευαισθησίας, άλλωστε το Πεκίνο καταταλαιπωρείται από τη ρύπανσή του, τόσο που ορισμένοι ευαίσθητοι αθλητές διαφόρων εθνικοτήτων δηλώνουν ότι το σκέφτονται πολύ αν θα συμμετάσχουν. Στο συγκεκριμένο ζήτημα έχουμε πολλές περγαμηνές να επιδείξουμε: ό,τι περιβαλλοντικό είχαν υποσχεθεί οι κυβερνήσεις του ΠΑΣΟΚ και της Νέας Δημοκρατίας, διαβεβαιώνοντας πως οι οι Ολυμπιακοί θα πρόσφεραν τη δυνατότητα να ξαναπρασινίσει η Αθήνα, να πλουτίσει σε ανοιχτούς, δημόσιους χώρους, να στρώσει κάπως το κυκλοφοριακό της και να μειωθεί το νεφολογικό της, όλα αυτά υλοποιήθηκαν μέχρι κεραίας. Ενα τετραγωνικό μέτρο και είκοσι εκατοστά πράσινο αντιστοιχούσαν προ Αγώνων σε κάθε Αθηναίο, ολόκληρα δύο μέτρα μείον κάτι ασήμαντα ογδόντα εκατοστά αντιστοιχούν κατόπιν Αγώνων, με αποτέλεσμα να μας πιάνει πού και πού μια κάποια πράσινη δυσφορία, από το πολύ οξυγόνο προφανώς, στο οποίο είχαμε ξεσυνηθίσει.

Πολύ εύκολα μπορεί να γίνει και το μάθημα μεταολυμπιακής αξιοποίησης των εγκαταστάσεων. Αρκεί να ξεναγήσουμε τους Κινέζους αξιωματούχους στα γήπεδα και στα γυμναστήριά μας. Θα δουν έτσι, θα θαυμάσουν και θα παραδειγματιστούν από την επινοητικότητά μας, από το οικονομικό μυαλό μας, από τα ψιλοδουλεμένα στρατηγικά σχέδια εκμετάλλευσης της μυθικής κληρονομιάς: θα δουν κωπηλατοδρόμια παραδομένα στα φύκια και τα βατράχια και θηριώδη κλειστά γήπεδα, παντελώς αχρείαστα, είτε να εκχωρούνται «προς αξιοποίηση» σε ιδιώτες με τις συνήθεις αδιάβλητες διαδικασίες είτε, παρατημένα στην άδοξη μοίρα τους, να φθείρονται φιλοξενώντας τέσσερα-πέντε συνέδρια το χρόνο, με το κόστος της συντήρησής τους να προσεγγίζει ήδη το τερατώδες κόστος της κατασκευής τους. Και βέβαια μια τέτοια διδακτική βόλτα δεν θα μπορούσε παρά να αρχίζει από το Φάληρο, από το περίφημο «παραλιακό μέτωπο» που υποτίθεται ότι θα έφερνε πάλι τη θάλασσα και την αύρα της στην πόλη. Θυμάστε το «οικολογικό πάρκο» που θα δημιουργούνταν εκεί; Οχι; Δεν πειράζει. Ούτε κι αυτοί που δεσμεύτηκαν ότι θα το φτιάξουν το θυμούνται. Διότι η μνήμη είναι νόσος. Και με τις αρρώστιες πρέπει να παίρνει κανείς έγκαιρα τα μέτρα του."

Αιχμηρό κείμενο του Παντελή Μπουκάλα από εδώ