Μήπως μια τέτοια προσέγγιση της ανάπτυξης της μικρής μας κοινωνίας θα ήταν πιο ρεαλιστική;
Μάθημα για δύσκολους λύτες ενόψει εκλογών.
ΑΠΟ-ΑΝΑΠΤΥΞΗ ΤΩΡΑ!
Η λύση στην οικονομική κρίση την οποία αντιμετωπίζει η χώρα μας δεν είναι η τόνωση της οικονομίας για την εκ νέου ανάπτυξη, αλλά η εθελούσια απο-ανάπτυξη.
Ο όρος απο-ανάπτυξη προτάθηκε τη δεκαετία του 70 από τον φυσικό-οικονομολόγο Nicholas Goergescu-Roegen και έγινε δημοφιλής στις μέρες μας από τον Γάλλο ακαδημαϊκό Serge Latouche . Η απο-ανάπτυξη είναι μια διαδικασία γενικευμένης ελάττωσης της παραγωγής και της κατανάλωσης, «απο-χρηματικοποίησης» των ανθρώπινων σχέσεων, και επανίδρυσης της κοινωνίας στην βάση της απλότητας, της συντροφικότητας και του διαλόγου.
Η διαρκής οικονομική ανάπτυξη δεν είναι εφικτή σε έναν πλανήτη με φυσικά όρια. Το φτηνό πετρέλαιο και μέταλλα στα οποία βασίστηκε η βιομηχανική επανάσταση τελειώνουν. Δεν υπάρχει άλλη γη να χτίσουμε κι ότι δρόμο ήταν να ασφαλτώσουμε, τον ασφαλτώσαμε. Τα αμάξια και τα εργοστάσιά που παράγουν τα προϊόντα που καταναλώνουμε καταστρέφουν το κλίμα. Το κόστος από τα ακραία καιρικά φαινόμενα είναι ήδη δυσβάστακτο. Η χρηματοπιστωτική φούσκα, η οποία μας επέτρεψε μέσα από πολύπλοκα επενδυτικά «προϊόντα» να δανειστούμε από το μέλλον για να διατηρήσουμε τους απαραίτητους, πλην αφύσικους ρυθμούς ανάπτυξης, έσπασε. Είμαστε το μέλλον και καλούμαστε να πληρώσουμε τα χρωστούμενα του παρελθόντος. Ακόμα κι αν η παγκόσμια οικονομία επανακάμψει, το μόνο που θα κάνει θα είναι να επιταχύνει την πορεία προς την κλιματική και κοινωνική καταστροφή.
Η οικονομική ανάπτυξη δεν μας κάνει καν πιο χαρούμενους. Στην ανταγωνιστική κοινωνία της αγοράς η επιτυχία δεν μετράται από το αν έχεις αυτός που επιθυμείς, αλλά από το αν έχεις περισσότερα από τον διπλανό σου. Όσο και να μεγαλώνει η οικονομία, όσο και να πλουτίζεις, πάντα θα υπάρχει κάποιος πιο πλούσιος δίπλα σου. Οι μελέτες των ψυχολόγων δείχνουν αυτό που ο απλός κόσμος ξέρει από καιρό: τα πλούτη δεν φέρνουν την ευτυχία. Πέρα από ένα ελάχιστο εισόδημα το οποίο είναι απαραίτητο για την ικανοποίηση βασικών αναγκών στέγης και ασφάλειας, τα παραπάνω χρήματα και η παραπάνω κατανάλωση είναι δώρα άδωρα. Ο μέσος Έλληνας είναι σήμερα τέσσερις φορές πιο πλούσιος από το 1980. Είναι έστω και λίγο πιο ευτυχισμένος;
Μια φορά κι ένα καιρό, εμείς οι Έλληνες περηφανευόμασταν για την φιλοξενία μας. Στη δουλειά δεν ζητούσαμε χρήματα από τους γνωστούς μας και στο φαγητό τσακωνόμασταν ποιος θα πληρώσει. Είμαστε ικανοποιημένοι με τα λίγα: τον ήλιο, την θάλασσα, το μεσημεριανό μας ύπνο, τη συζήτηση με την παρέα και τους κολλητούς μας, το κυριακάτικο τραπέζι με την οικογένεια, το καλοκαίρι στο χωριό ή το νησί. Δε συσσωρεύαμε: ό,τι είχαμε το ξοδεύαμε σ’ ένα γλέντι με τους φίλους μας.
Πόσο μακρινά μοιάζουν όλα αυτά… Πειστήκαμε ότι είμαστε «υπανάπτυκτοι» κι ότι η ευτυχία ήταν στα λεφτά. Η φιλοξενία έγινε «rooms to let», οι παραλίες γέμισαν ξαπλώστρες και φουσκωτά, κτίσαμε και την τελευταία πιθαμή γης και δάσους. Η παρέα αντικαταστάθηκε από την ιδιωτική τηλεόραση, και η σιέστα από τα βάλιουμ. Φοβόμασταν ότι θα γίνουμε ο τόπος παραθερισμού της υπόλοιπης Ευρώπης¨ τώρα φοβόμαστε μήπως και πάψουμε να είμαστε. Η συντροφικότητα έδωσε την θέση της στην ιδιωτικότητα και τον άκρατο εγωισμό, η ανθρώπινη επαφή και το κέρασμα στην συναλλαγή και την εκμετάλλευση. Ο εύκολος πλουτισμός αντικατέστησε τη συνεπή εργασία. Από το μέτρο του Αριστοτέλη και την συντροφικότητα και δοτικότητα του Ζορμπά, φτάσαμε στους ψευτογραβατωμένους της Σοφοκλέους, εμπόρους μετοχών μιας οικονομίας που δεν παράγει τίποτα. Όσοι αισθανόμασταν ότι κάτι δεν πάει καλά, είμαστε απαισιόδοξοι και οπισθοδρομικοί, δεν βλέπαμε την ανάγκη του «εκσυγχρονισμού»: ο κουρέας της Σίφνου έπρεπε να γίνει σύγχρονο κομωτήριο, και το καφενείο της Αμοργού μπαράκι. Η φυσική ροή της ιστορίας. Έλα όμως που ήταν αφύσικη.
Η φούσκα έσπασε και το ψέμα τελείωσε. Μπροστά μας ανοίγονται δύο δρόμοι: η βαρβαρότητα και η εθελούσια απο-ανάπτυξη. Την βαρβαρότητα την βιώνουμε ήδη. Στρατοί ανέργων. Απελπισμένοι μετανάστες στους δρόμους, τους φέραμε εδώ να κτίσουν τα Ολυμπιακά στάδια και τις βίλλες μας, μια και εμείς δεν κάνουμε πια για εργάτες, πάμε όλοι πανεπιστήμιο. Τώρα να φύγουν! Τυφλή βία και σκληρή αστυνόμευση, συγκρούσεις αυτών που χάνουν αυτά που έχουν με αυτούς που δεν έχουν τίποτα να χάσουν. «Μια χούντα μας σώζει». Επιστροφή στο μέλλον του 1930?
Όσοι εργαζόμαστε για την ιδέα της απο-ανάπτυξης οραματιζόμαστε μια άλλη κοινωνία, βασισμένη στην συντροφικότητα και στην χαρά μέσα από την απλότητα. Μια Ελλάδα σαν αυτή των γιαγιάδων μας, μια Ελλάδα σαν τα νησιά των παιδικών μας χρόνων, χωρίς όμως την πολιτική καταπίεση και τα κατηχητικά. Και με το πρόβλημα της βασικής επιβίωσης λυμένο, αφού η πρόοδος στην παραγωγή και την επικοινωνία μας επιτρέπει να ζούμε πολύ πιο άνετα.
Πως πάμε «από εδώ, εκεί»? Στο κίνημα για την απο-ανάπτυξη συζητάμε πληθώρα πολιτικών προτάσεων, από την θεσμοθέτηση βασικού εξασφαλισμένου εισοδήματος και δραστικής μείωσης του ωραρίου της αμοιβόμενης εργασίας, επενδύσεις για την ανάπτυξη οικονομικών συστημάτων υγείας και παιδείας βασισμένα στον ανθρώπινο παράγοντα (το παράδειγμα της Κούβας) και στροφής προς τοπικές κοινωνικές οικονομίες με ανανεώσιμες πηγές ενέργειας . Όλα αυτά απαιτούν κοινωνική αποδοχή ενός προτύπου ζωής με λιγότερες υλικές ανέσεις, και άρα πολιτιστική αλλαγή. Απαραίτητη προϋπόθεση είναι η ισότητα και η δικαιοσύνη μέσω της αναδιανομής του εισοδήματος: κανείς δεν θα αποδεχτεί να ζει με λιγότερα όταν δίπλα του κάποιοι σπαταλάνε πλουσιοπάροχα.
Η ιδέα της απο-ανάπτυξης πάει κόντρα στην συστημική τάση του καπιταλισμού, ο οποίος απαιτεί ανάπτυξη για χάρη της ανάπτυξης και διαρκές κέρδος, κάθε χρόνο μεγαλύτερο. Ισχυρά συμφέροντα θα αντιταχθούν στην πιθανότητα της απο-ανάπτυξης. Οι επιστήμονές τους θα βαλθούν να μας πείσουν ότι είναι αδύνατη, και οι διαφημιστές τους να μας κάνουν να συνεχίσουμε να καταναλώνουμε τα προϊόντα τους. Μόνο ένα μαζικό, ειρηνικό, πολιτικό κίνημα μπορεί να υπερκεράσει αυτές τις δυνάμεις. Όλα αυτά ίσως φαίνονται απίθανα. Αλλά αν η πολιτική ήταν η τέχνη του εφικτού, τότε δεν θα χρειαζόταν να κάνουμε τίποτα: το εφικτό γίνεται από μόνο του. Η πολιτική απαιτεί όραμα για έναν κόσμο διαφορετικό. Η απο-ανάπτυξη προσφέρει το όραμα, μένει σε μας να το υλοποιήσουμε.
Γιώργος Καλλής, Καθηγητής ICREA, Αυτόνομο Πανεπιστήμιο της Βαρκελώνης, www.eco2bcn.es.
(Άρθρο στο περιοδικό Κοντέινερ)
-περισσότερα για τον όρο: http://www.degrowth.net/
+%5B640x480%5D.JPG)
8 σχόλια:
Και πως θα έβλεπες λίγο πιο συγκεκριμένα μια απο-ανάπτυξη στην Αντίπαρο blogger?
Το κείμενο αναφέρει ξεκάθαρα παραδείγματα αγαπητέ Ωλίαρε, δεν θέλει πολύ να σκεφτεί κάποιος εφαρμογές της αποανάπτυξης, έστω και σε υβριδική μορφή, στην κοινωνία μας, και ειδικά εν μέσω οικονομικής κρίσης. Πονηρό το ερώτημά σου, γιατί δεν φημίζεσαι για μασημένη τροφή.
Πρώτα πρέπει να συναινέσει η κοινωνία ότι επιθυμεί έναν τέτοιο δρόμο στην ανάπτυξη, στις προσωπικές ζωές κι επιδιώξεις, με σημεία και γενικές αρχές που ο κάθε αναγνώστης μπορεί να εντοπίσει στο κείμενο. Ή τουλάχιστον να δείξει την ύπαρξη πεδίου για τέτοιες δραστικές στροφές.
Από εκεί μέχρι την εφαρμογή πρέπει να βάλουν το χεράκι τους και οι πολιτικοί και πνευματικοί ταγοί του τοπου για μετάβαση σε μία πιο ανθρώπινη, λιγότερο σαρκοβόρα και υλοκεντρικη προσεγγιση της ευτυχίας.
Ακόμα πιο συγκεκριμενα; Δυστυχώς αποαναπτυγμένη κατασπατάληση του νησιού δεν υπάρχει, υπάρχει όμως από την άλλη αφαλάτωση με εναλλακτική ενέργεια. Και αποαναπτυγμένη οικογενειακή δημοκρατία επίσης δεν υπάρχει. Υπάρχει όμως συντροφικότητα και διάλογος, μέσα κι έξω από την οικογένεια. Κι υπάρχει και η προώθηση εναλλακτικών μορφών τουρισμού και ανάδειξης των παραδοσιακών προϊόντων περα από τους ρουμιάδες και το τουριστικό πανόραμα. Η αποανάπτυξη δεν βρίσκεται στις ξαπλώστρες της Ψαραλυκής ούτε στα ελικόπτερα του Σωρού, βρίσκεται όμως στα μονοπάτια του νησιού και στις προσβάσιμες ακτές για όλους. Η αποανάπτυξη βρίσκεται στην ενσωμάτωση των αλλοδαπών και στην ενδυνάμωση των σχέσεων μεταξύ των διαφορετικων ομάδων κι όχι στην αύξηση της αστυνόμευσης ή του φόβου. Στις παραδοσιακές καρέκλες του καφενείου που κατά καιρούς αναρτάς στο μπλογκ σου κι όχι στις πάνινες του σήμερα (που κι αυτές είναι προτιμότερες από τις άλλες, της εξουσίας, που αγκυροβολούν τριγύρω της διάφοροι).
Είναι πολλά ακόμα, αλλά σίγουρα τα έχεις ήδη σκεφτεί.
Το μήνυμα της απο-ανάπτυξης δεν είναι απλά ότι πρέπει να καταναλώνουμε λιγότερο. Ανατρέποντας το τοτέμ της οικονομικής ανάπτυξης, η από-ανάπτυξη μας καλεί να επανακτήσουμε την οικονομία από τα χέρια των καιροσκόπων της τοπικής αυτοδιοίκησης
“Η οικολογία είναι ανατρεπτική επειδή θέτει υπό ερώτηση το καπιταλιστικό φαντασιακό το οποίο εξουσιάζει τον πλανήτη. Απορρίπτει το κεντρικό του κίνητρο, σύμφωνα με το οποίο η μοίρα μας είναι να αυξάνουμε ασταμάτητα την παραγωγή και την κατανάλωση. Δείχνει τον καταστροφικό αντίκτυπο της καπιταλιστικής λογικής πάνω στο φυσικό περιβάλλον και στη ζωή των ανθρώπινων όντων.”
Κορνήλιος Καστοριάδης
μπα καθόλου πονηρό το ερώτημα απλά είπα δεν πιάνουμε λίγο την κουβέντα με τον γείτονα να περάσει λίγο η ώρα μέχρι τις εκλογές... επανέρχομαι...
Χαίρομαι.
Νομιζω σε εκφραζει γενικότερα ο όρος κι η τοποθέτηση...
Οι θεωρητικές συζητήσεις για την αποαναπτυξη καλά κρατούν. Ειδικά στην Γαλλία προβληματίζουν και παράγουν σκέψη
http://www.enet.gr/?i=news.el.article&id=95401
Θεωρώ την ανάρτηση σου ιδιαίτερα εύστοχη για να συζητηθεί το ζήτημα τι ανάπτυξη θέλουμε στο νησί η διαφορά μεταξύ αλόγιστης ,αειφόρου και αποναπτυξης και βέβαια για να επισημανθεί αναγκαιότητα να συναινέσει η κοινωνία (όπως σωστά γράφεις) για οποιαδήποτε δραστική στροφή
καταθέτω λοιπόν λίγες σκέψεις σαν συμβολή στον διάλογο
Ότι άξιζε σαν ουσία απομακρύνθηκε σαν αναπαράσταση γράφουμε στο blog μας φράση αν θυμάμαι καλά του Γκυ Ντεμπορ
Μνήμες ουσίας λοιπόν οι εικόνες από την εποχή της Μανταλένας , το νησί χωρίς ηλεκτρικό ρεύμα , έλαμπαν τα άστρα το βράδυ και μέσα στο χωριό , τα πυροφάνια, οι βάρκες με τα πανιά ,ο μύλος ,ταξίδι με γαϊδούρι στον Αη Γιωργη , τα αμπέλια, το κριθάρ, τα φραγκόσυκα ,οι ξερολιθιές, οι αναβαθμοί, τα αλώνια, το αγροτικό τοπίο ,ο γάιδαρος του Φίλτατου ,το γλυκό νερό που αρκούσε, οι ελεύθερες παραλίες , τα χαμηλά σπίτια στο μέγεθος των ανθρώπων, τα ξωκλήσια, οι ξωμάχοι με τον ατελείωτο ιδρώτα τους, τα γλέντια, οΙ μπάλοι ,τα κουτσομπολιά, το νησί μύριζε Αιγαίο αλλά δεν μπορούσε να θρεψει όλα τα παιδιά του ,είχε ζωντανή φτώχεια ,είχε εκμετάλλευση, είχε ξεπούλημα χωραφιών , αντιπαλότητες ,αλλά συνοχή και ευτυχία μέσα στην ταπεινότητα και στο λίγο, λύση η μετανάστευση ,δύσκολο να μάθεις δέκα γράμματα σχεδόν καμιά μέριμνα από το κεντρικό κράτος που κρατούσε όμηρους τους νησιώτες στους βουλευταδες
Και ήρθε ο Τουρισμός σανίδα σωτηρίας για τον άθλιο καπιταλισμό της Ελληνικής Περιφέρειας
Στο νησί άρχισε να αναπτύσσεται η οικονομία του rooms to let η αγροτική γη να αποκτά αξία λογω οικοπεδοποίησης και να ξεπουλιέται ο πρωτογενής τομέας να εγκαταλείπεται , χρήμα να εισρέει , οι Αντιπαριωτες να επιστρέφουν στο νησί τους , η φτώχεια να απομακρύνεται .Αλλά μαζί το τοπίο ακόμα και σαν οικονομική αξία άρχισε να υποβαθμίζεται όπως αυτό του Αγίου ΓΕΩΡΓΙΟΥ με το ν Παραθεριστικό Οικισμό και τον υψηλό συντελεστή δόμησης τις βίλες αλλά σαλέ στις κορυφογραμμές χωροταξικό ανύπαρκτο οι παραλίες να κλείνονται το νησί να μην μπορεί να διαχειριστεί τα απόβλητα του να μην έχει σύγχρονο δίκτυο ύδρευσης η υφαρμυρανση να απειλεί το σύνολον των υπογείων υδάτων η φέρουσα ικανότητα να φτάνει στα όρια της ο εναλλακτικός τουρισμός ανύπαρκτος η κοινωνική αλληλεγγύη να μειώνεται και η ευτυχία των κατοίκων να μην ευθέως ανάλογη των καταθέσεων και των SUV
Όλα αυτά μαζί με τα παραδείγματα σου νομίζω ότι πρέπει να συζητηθούν μέσα στις σύγχρονες συνθήκες της αποτυχίας του μοντέλου ανάπτυξης της χώρας μας και της οικονομικής κρίσης του καπιταλισμού
Αειφόρος ανάπτυξη η Από αναπτυξη απόφαση των κοινωνιών
Έτσι είναι...
Είδες γείτονα που τα είχες ήδη σκεφτεί;
Ρε παιδιά αυτό είναι η ουσία, η τέτοιου είδους προβληματισμοί μας στέλνουν στο πυρ το εξώτερον ως αμετανόητους αιθεροβάμονες και εν τέλει γραφικούς της μικρής και εν πολλοίς άσχετης κοινωνίας μας;
Δεν θα μπορούσε όλος αυτός ο προβληματισμός να καλουπωθεί μέσα
στα στενά όρια μιας δημοτικής παράταξης η παρέας και κύρια δεν θα 'πρεπε να ανοίξει σε μέρες "πονηρές" σαν αυτές που διανύουμε. Ισως μετά τη "μητέρα των μαχών" νηφάλια θα μπορούσαμε να σταθούμε πιο χαλαροί και έτοιμοι απέναντι στα ζητήματα που ασφαλώς προκύπτουν απο μια τέτοια σοβαρή κουβέντα, η οποία όμως συνθλίβεται στις μυλόπετρες της απίθανης παπαρολαγνείας των ημερών.
Δημοσίευση σχολίου